Tag Archief van: young adult

Brown girl dreaming. Jacqueline Woodson

tweede dag op aarde
van de tweede dochter
Op mijn geboorteakte staat: Vrouw, Negro
Moeder: Mary Anne Irby, 22, Negro
Vader: Jack Austin Woodson, 25, Negro

In Birmingham, Alabama, bereidt Martin Luther King Jr.
een protestmars naar Washington voor, waar
John F. Kennedy president is.
In Harlem staat Malcolm X op een zeepkist
te praten over een revolutie.

Buiten het raam van het universiteitsziekenhuis
valt langzaam de sneeuw. Het bedekt al bijna helemaal
de weidse grond van Ohio.

In Montgomery zijn er maar zeven jaar overheen gegaan
sinds Rosa Parks weigerde
haar zitplaats in de stadsbus
op te geven.

Ik ben geboren met een bruine huid, zwart haar
en grote ogen.
Ik ben geboren als Negro hier en kleurling daar

en ergens anders
hebben de Freedom Singers hun armen in elkaar gehaakt
hun protest openend in zang
Diep in mijn hart geloof ik
dat wij ooit zullen zegevieren

en ergens anders is James Baldwin
aan het schrijven over onrechtvaardigheid, verandert de wereld
met elke roman, elk essay.

Ik weet nog niet wie ik zal zijn
wat ik zal zeggen
hoe ik het zal zeggen…

Nog een drie jaar zijn voorbijgegaan sinds een bruin meisje
genaamd Ruby Bridges
een witte school in stapte.
Gewapende bewakers omsingelden haar terwijl honderden
witte mensen spuugden en haar uitscholden.

Ze was zes jaar oud.

Ik weet niet of ik zo sterk zal zijn als Ruby
Ik weet niet hoe de wereld eruit zal zien
als ik eindelijk kan lopen, praten, schrijven…
Nog een Buckeye!
zegt de verpleegster tegen mijn moederF
Nu al wordt ik vernoemd naar deze plek.
Ohio. De Buckeye-staat.
[…]
Jacqueline Woodson. Uit: Brown girl dreaming. Vertaling Tirsa With. Volt, 2021. 
Als meisje van kleur opgroeien in de VS in de jaren zestig en zeventig… hoe dat is maakt Jacqueline Woodson  in dit boek op een indringende en poëtische manier duidelijk met haar prachtige en zintuiglijke vertelstem  in  ritmische, vrije verzen. We wandelen mee door haar dagelijks leven, lopen met blote voeten op zachte aarde en verhuizen van het platteland van Georgia naar New York. We zijn erbij als ze haar  beste vriendin Maria ontmoet en als ze ontdekt hoe goed ze verhalen kan vertellen. We zien hoe haar tante haar haren vlecht, horen hoe hun grootmoeder hen mist. Dat ze achterin de bus moeten zitten en niet elk tafeltje kunnen kiezen in een restaurant.
Actueler dan ooit, urgenter dan ooit.
Woodson won veel literaire prijzen, waaronder in 2020 de Hans Christiaan Andersen Award, aka de Nobelprijs voor jeugdliteratuur.
Leeftijd 12+.

Woorden temmen van kop tot teen. Charlotte van den Broek en Jeroen Dera.

Zeg me
Zeg me dat de avond valt,
Zeg me dat de maan schijnt,

Zeg me dat alles tussen dag en nacht,
Zeg me dat het licht na de nacht.

Zeg me hoe het licht te bevatten,
Zeg me hoe de onrust te benutten.

Zeg me de gebroken stukjes stucwerk,
Zeg me de schitteringen in de ruit,

Zeg me wanneer de bussen rijden,
Zeg me wanneer de straten golven.

Zeg me de overbodige lampen,
Zeg me de geïnteresseerde touwen.

Zeg me waar je de mooiste kersen haalt,
Zeg me waar je de zachtste schaduw laat,

Zeg me de vingers voor het stopwerk,
Zeg me alles in de buiging van wat open is.
Arjen Duinker. Uit: Woorden temmen van kop tot teen. Poëzie ontdekken zelf gedichten schrijven met Charlotte van den Broeck en Jeroen Dera (redactie Kila van der Starre). Grange Fontaine, 2020.
Poëzie bij jonge lezers (14+)  brengen zonder al te veel uit te leggen, maar wel met lees-, denk- en doe-opdrachten. Dat is in het kort de missie van dit boek, net als het voorgaande Woorden temmen, 24 uur in het licht van Kila & Babsie uit 2018, eveneens van deze uitgever.
De samenstellers, zelf dichter en literatuurwetenschapper, schrijven in hun voorwoord dat ze samen met de lezer op zoek willen naar het ‘iets’ en ‘alles’ dat in poëzie tot uitdrukking kan komen. Niet om een gedicht te kraken, ‘een gedicht is geen cryptogram’, maar om te ontdekken ‘hoeveel kanten je met een gedicht uit kunt.’ Ze vertellen waarom een gedicht hen persoonlijk raakt, stellen vragen over de taal en de gebruikte begrippen in het gedicht en geven een toelichting. Ze moedigen de lezer ook aan zelf gedichten te schrijven en geven daar tips en voorzetjes voor.
Dat zijn fantastische doelen en elke poging daartoe verdient steun en enthousiasme.
Vraagtekens kun je hebben bij de dit keer gekozen gedichten. Er zijn legio eenvoudiger gedichten denkbaar waarmee het doel mogelijk beter bereikt wordt, de gedichten in deze Woorden temmen zijn stuk voor stuk behoorlijk lastig te doorgronden en dat werkt mogelijk niet uitnodigend. Maar voor schrijfdocenten is dit een ongelooflijk fijn boek.
Leeftijd officieel 14+

Toffee Sarah Crossan

De zee
Het kan de zee niet schelen
of ik lach gehuld in zijde
of snik in een gescheurd rokje.

De zee
stroomt toe
en weer weg
blijft ademen
en razen
en bedaart weer
ondanks alles
wat ik de waterkant
toeschreeuw.

De zee luistert alleen naar zijn eigen stem
en niet naar het lawaai van degenen die hem
de wet willen voorschrijven.

Ik zou willen dat ik meer op de zee leek.
Sarah Crossan. Uit: Toffee. Kluitman, 2019.
Dit is de vierde verzenroman van deze Ierse, veelbekroonde schrijfster, en weer is het raak. In eenvoudige, korte teksten weet Crossan haar personages zo indringend tot leven te brengen dat ze heel dichtbij komen.
Allison, weggelopen van haar gewelddadige vader, zoekt beschutting in een, denkt ze, leegstaand huis. Dat huis is van de dementerende Marla die Allison aanziet voor haar jeugdvriendin Toffee. Allison weet niet waar ze anders heen moet en speelt het spel mee. Allengs komen de twee vrouwen dicht bij elkaar, zorgt Allison voor Marla. Maar Marla ook voor Allison.  Maar haar vader is op zoek naar Allison. En Marla vergeet steeds vaker wie ze is. Hoe redt Allison zich hier uit?
Het onderwerp lijkt niet meteen iets waarover een jongere zou willen lezen. Of een oudere. Toch neemt Crossan je mee in dit ontroerende verhaal, al is haar taal minder poëtisch dan in haar vorige boeken, het citaat hierboven is meteen het meest poëtische stukje van het hele boek. Of ligt het wellicht aan de vertaling, die hier en daar gortdroge teksten?
Leeftijd: 12+

67 seconden. Jason Reynolds

67 seconden

NIEMAND
gelooft niks meer
tegenwoordig

en daarom heb ik
niemand vertelt
wat ik jou ga vertellen.

En weet je,
jij zal het vast
ook niet geloven,
zal denken dat ik lieg
of dat ik gek word,
maar ik zeg het je,

het is waar.

Ik heb het meegemaakt.
Echt.

Echt waar.
En hoe.
[…]
VOOR HET GEVAL JE HET
NOG NIET WIST,
schoten maken iedereen
doof en blind, vooral
als ze iemand

dood-

gemaakt hebben.

Je kan op dat soort momenten
maar beter onzichtbaar zijn.
Dat weet iedereen.

Zelfs Tony vloog weg.
Jason Reynolds. Uit: 67 seconden. Blossom Books, 2018. 
67 seconden in een lift, zeven verdiepingen, een pistool in zijn broekband. Will (15) is onderweg om zich te houden aan de drie Regels van zijn buurt: zich wreken op de moordenaar van zijn broer. Maar terwijl hij onderweg is slaat de twijfel toe.
Met heftige beelden en in ultrakorte zinnen laat Jason Reynolds zien hoe onafwendbaar een straatgeweldsspiraal  voor jongeren in bepaalde buurten kan zijn. Zijn vrije versvorm in proza versterkt het effect van het verhaal, dat open eindigt: wat gaat Will doen?
Deze versvorm is eerder met groot succes toegepast door de Australische Steven Herrick in zijn trilogie (Aan de rivier, De roep van de wolf en Cold skin) en de Ierse Sarah Crossan, onder andere in het aangrijpende Een over een Siamese tweeling.
Is het toeval dat al deze boeken zijn geschreven voor ‘young adults’? Leent de versroman zich niet voor andere leeftijden? Dat staat nog te bezien. 67 seconden kan overigens goed door lezers van allerlei leeftijden worden gelezen, omdat het zo’n belangrijk thema aansnijdt: hoe ga je om met sociale druk en  omgangsregels in jouw omgeving.