Tag Archief van: vrije verzen

‘Niet springen, Anchesenamon.
Prinsessen wandelen of schrijden,
ze springen niet rond als een kikker,’
zei Nefertiti op zachte toon, want
koninginnen schreeuwen niet.
Amany liep verder door de gang,
keek bij de hoek nog eens achterom
– moeder weg? – en huppelde toen verder
naar de schrijfkamer van Sennedjem,
die haar de godenwoorden bijbracht.
Sennedjem zat aan zijn lage tafeltje
toen ze de kamer binnenkwam.
Ze knielde neer op een biezen mat,
pakte een pen en haar schrijverspalet
en schreef – of was het tekende? –
een woord dat ze vorige week had geleerd
bovenaan op een oefenvel.
[…]
Lida Dijkstra. Schaduw van Toet. Illustraties van Djenné Fila. Luitingh Sijthof, 2021.
Verhalen rondom Toetanchamon, de beroemde farao die na tien jaar op de troon al op zijn 19e! stierf en wiens graftombe in 1922 werd ontdekt. In ‘Schaduw van Toet’  vertelt Lida Dijkstra zijn levensverhaal vanuit zijn halfzus Anchesenamon of Amany, met wie Toetanchamon – Toet – een sterke band heeft en die niet alleen zijn belangrijkste praatpaal is maar ook zijn leermeesteres en later zelfs zijn vrouw.

Amany is een slimme dame die de krappe ruimte die ze als vrouw aan het Egyptische hof heeft, uitbuit door te leren lezen en schrijven waardoor ze meer begrijpt en ziet dan haar seksegenoten en ze haar eigen weg durft te zoeken. Toetanchamon heeft een klompvoet  en is bang aangelegd maar weet desondanks zijn rivalen voor te blijven. Met Amany aan zijn zij volgt er een bloeiperiode voor het land omdat hij zich niet bezighoudt met zijn eigen wel en wee, maar met dat van zijn onderdanen.

Uiterst actueel thema, evenals vrouwenrechten en de rol van godsdienst (Toets vader schaft tijdelijk bijna alle goden af) in de maatschappij. Allemaal weeft Dijkstra ze onopvallend maar op een sterke manier door haar verhaal.  De veelkleurige geschiedenis van Toet en Amany vertelt ze in ritmische, vrije verzen, poëtische taal en losse rijmvormen, afwisselend onderbroken door de lessen van Amany aan haar halfbroer in verhalende prozavorm.

Dijkstra weet ondanks de vele losse verhaalelementen een boeiend en spannend verhaal te vertellen. Dat is knap, vooral omdat het je als lezer regelmatig lukt je te identificeren met Amany, en soms met Toet. Dijkstra deed dit eerder ook al in historische hervertellingen als Verhalen voor de Vossenbroertjes (naar Van den vos Reynaerde), De ring van Koning Salomon (bijbelverhaal) en Het beest met de kracht van tien paarden (Griekse mythologie).  Komt ze in een volgend boek met een hervertelling uit de Scandinavische godenwereld?

De illustraties in het boek zijn minstens zo spraakmakend en schitterend als het verhaal. Djenné Fila gebruikt elementen uit hiërogliefen en traditionele Egyptische kunst in haar platen zonder dat ze gedateerd aandoen en in schitterende kleuren waarin zelfs bladgoud en papyrus is verwerkt.
Dit onwaarschijnlijk mooie boek is er een van een buitencategorie. Elk kind zou het moeten lezen, al was het maar om meer te weten te komen over de tijd van de farao’s of hoe je je als vrouw staande houdt in een vijandige omgeving.
Leeftijd 10+

tweede dag op aarde
van de tweede dochter
Op mijn geboorteakte staat: Vrouw, Negro
Moeder: Mary Anne Irby, 22, Negro
Vader: Jack Austin Woodson, 25, Negro

In Birmingham, Alabama, bereidt Martin Luther King Jr.
een protestmars naar Washington voor, waar
John F. Kennedy president is.
In Harlem staat Malcolm X op een zeepkist
te praten over een revolutie.

Buiten het raam van het universiteitsziekenhuis
valt langzaam de sneeuw. Het bedekt al bijna helemaal
de weidse grond van Ohio.

In Montgomery zijn er maar zeven jaar overheen gegaan
sinds Rosa Parks weigerde
haar zitplaats in de stadsbus
op te geven.

Ik ben geboren met een bruine huid, zwart haar
en grote ogen.
Ik ben geboren als Negro hier en kleurling daar

en ergens anders
hebben de Freedom Singers hun armen in elkaar gehaakt
hun protest openend in zang
Diep in mijn hart geloof ik
dat wij ooit zullen zegevieren

en ergens anders is James Baldwin
aan het schrijven over onrechtvaardigheid, verandert de wereld
met elke roman, elk essay.

Ik weet nog niet wie ik zal zijn
wat ik zal zeggen

hoe ik het zal zeggen…

Nog een drie jaar zijn voorbijgegaan sinds een bruin meisje
genaamd Ruby Bridges
een witte school in stapte.
Gewapende bewakers omsingelden haar terwijl honderden
witte mensen spuugden en haar uitscholden.

Ze was zes jaar oud.

Ik weet niet of ik zo sterk zal zijn als Ruby
Ik weet niet hoe de wereld eruit zal zien
als ik eindelijk kan lopen, praten, schrijven…
Nog een Buckeye!
zegt de verpleegster tegen mijn moederF
Nu al wordt ik vernoemd naar deze plek.
Ohio. De Buckeye-staat.
[…]
Jacqueline Woodson. Uit: Brown girl dreaming. Vertaling Tirsa With. Volt, 2021. 
Als meisje van kleur opgroeien in de VS in de jaren zestig en zeventig… hoe dat is maakt Jacqueline Woodson  in dit boek op een indringende en poëtische manier duidelijk met haar prachtige en zintuiglijke vertelstem  in  ritmische, vrije verzen. We wandelen mee door haar dagelijks leven, lopen met blote voeten op zachte aarde en verhuizen van het platteland van Georgia naar New York. We zijn erbij als ze haar  beste vriendin Maria ontmoet en als ze ontdekt hoe goed ze verhalen kan vertellen. We zien hoe haar tante haar haren vlecht, horen hoe hun grootmoeder hen mist. Dat ze achterin de bus moeten zitten en niet elk tafeltje kunnen kiezen in een restaurant.
Actueler dan ooit, urgenter dan ooit.
Woodson won veel literaire prijzen, waaronder in 2020 de Hans Christiaan Andersen Award, aka de Nobelprijs voor jeugdliteratuur.
Leeftijd 12+.