Tag Archief van: poëzie

Boom
Een ruwe bast, mijn boom.
Hij houdt me vast
met al zijn armen.
Ik mag me aan hem warmen.
Mijn wang, zijn schors, mijn hand.
Wie heeft hem ooit geplant?
Een jongetje dat schaduw zocht,
een man werd van het wachten.
Zo waaien de gedachten
tot boven in mijn kruin.

Koelte in mijn tuin.
Andre Sollie. Uit: Heel de wereld wordt wakker. Het beste van de moderne kinderpoëzie in 333 gedichten. Samenstelling Jaap Robben. Tekeningen Sebastiaan Van Doninck. Gottmer, 2022.
Gedichten die voelen als de kracht van een toverspreuk, schrijft Jaap Robben in zijn ‘Welkom lieve lezer’ dat aan de gedichten in deze kloeke verzamelbundel vooraf gaat. Hij legt uit dat de beste gedichten verschillende dingen met je kunnen doen: je iets groots laten voelen dat niemand aan de buitenkant aan je kan zien. Of je  helpen herinneren aan wat je was vergeten. Je troosten, ergeren, laten lachen, op een nieuwe manier naar buiten laten kijken of je bijna onzichtbaar laten knikken.  Deze bundel, schrijft hij, is bedoeld als gebruiksaanwijzing bij jezelf, als encyclopedie van gevoelens en atlas voor je fantasie en dromen. En als landkaart om iemand anders beter te laten begrijpen. 
Dat is een heleboel. Maar dit boek maakt het allemaal waar. Wat een geweldige verzameling mooie gedichten heeft Robben hier bij elkaar verzameld. Hij heeft ze ook nog eens zo geordend dat de lezer – een kind – er in mee kan groeien, als op een olifantenpaadje noemt Robben het: beginnen met begrijpelijke, korte gedichten en zo een leeservaring opbouwen waarmee  het verder kan naar iets ingewikkelder of gelaagdere poëzie. En zo verder. De vier delen lopen dus in moeilijkheidsgraad op en de gedichten zelf reageren op een slimme manier op elkaar. Van Donincks fijnzinnige tekeningen bewegen daarin mee en verbinden soms gedichten op een spannende manier aan elkaar.  Jaap Robben attendeert ons lezers er aan het eind van de bundel nog even fijntjes op dat een mens goede jeugdpoëzie nooit ontgroeit. En zo is het.
Verrukkelijk,  dit boek, de hele rest van je leven.
Leeftijd 6+

Dansen
Genoeg geweest.

Op dit moment worden de presidenten afgezet, premiers
dictators, alle machthebbers gaan per direct
schiettuig ontmantelen en mijnen vegen, bommen rapen.
Ravage en verwoesting repareren die ze hebben aangericht.
[…]
Lucht geven we terug aan onze liefsten, mooisten, blijsten:
vogels, ach! Zoveel al uitgestorven, afgeschoten, ziek.
De aarde kan niet zonder, dus vandaar voor hen
dat hommels en insecten voorrang krijgen.

Land zullen we niet meer verwoesten, lithium en kobalt
zijn niet nodig, mensen hebben benen,
kunnen lopen. Mieren is gevraagd om hen
te ondersteunen. Die hebben weet van discipline.

Dan, als de aarde en haar schepsels zijn gered,
het universum juicht, de sterren buigen, zon en maan
heel even stilstaan, ja dan gaan we dansen,
dansen zoals duiven in de lente. Samen dansen.
Diet Groothuis. Uit: Dichter nr. 25 Klimaatverandering. Plint, 2022.
Bijna 60 gedichten over klimaatverandering, dat moet een loodzwaar tijdschrift opleveren. Toch?
Veel gedichten stemmen inderdaad verdrietig, tot nadenken of vooral handelen en dit is een onderwerp waar niemand blij van wordt, dat klopt.
Maar toch staan er ook lichte, grappige gedichten in, zoals Dag vuilnisman van Linda Vogelesang, die voor haar vuilnis een factuur aan de vuilnisman overhandigt want ‘Voor zulke goede grondstof/is dat dus écht niet duur.’ En in Kwesties van keuze van Erik van Os verwacht de dichter dat wij mensen aan stank ten onder zullen gaan omdat kort douchen inmiddels tot verantwoordelijk gedrag wordt gerekend. Maar, hoopt hij, ‘de aarde blijft/wel voortbestaan.’
De kleurige beelden in deze Dichter zijn gemaakt door de Haagse beeldend kunstenaar Carolien Adriaansche, die al 25 jaar werkt met plastic afval. Alle vormen en kleuren inspireren haar ’tot kunstwerken waarmee ze aandacht vraagt voor de gevolgen van klimaatverandering.’
Een rijk boekje boordevol gedichten en beelden die hopelijk tot inspiratie en bezieling leiden.
Leeftijd 6+

[…]
Dat was me een ruzie, tussen Vlinder en Beer.
Het was al mis overdag…
…en in de nacht nog veel meer.
Maar het eindigde toen Beer
op zijn rug lag – verslagen
en Vlinder heel zoetjes en liefjes
kwam vragen:
‘Neem je ooit nog iets van
mijn ontbijtbordje mee?’
Beer keek naar de maan
en fluisterde:
‘Nee.’
Marije Tolman & Margaret Wise Brown. Vertaald door Edward van de Vendel. Uit: Heerlijke honing. Querido 2022.
Heerlijk zonnig prentenboek over Vlinder die samen met haar soortgenoten Beer een lesje leert dat hij niet licht zal vergeten. Spreads vol kleur en tover, vlinders in geel, blauw, groen en oranje, met als meest iconische plaat de rechtomhoogstekende knalgroene krokodillenbekken waarop Beer zich in balans houdt tijdens een vlinderaanval. Edward van de Vendel vertaalde de oorspronkelijke tekst uit het Engels, die als strooigoed door de pagina’s danst.
Leeftijd 2+

witte panters
witte panters
met
bruine vleugels
vliegen
boven het bos

witte panters
met
bruine vleugels
landen
in de boom

witte panters
met
bruine vleugels
hebben
hoogtevrees
Brecht Mulder, groep 3

[…]

Buitenspelen
Mijn vrienden
Soms net de Etna
Vuurspuwen uit de vulkaanmond
Stoom uit de oorkrater
Knetterend vuur van woede
Gloeiende lavastroom van woorden
We koelen af
We luisteren
We praten
Lava wordt vruchtbaar gesteente
Jens Weermaes, groep 7
Uit: Ga je mee in mijn gedachtenzee? De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2021-2022, 31e editie. Illustraties Noorderpoort Kunst & Media. Stichting Poëziepaleis, 2022. 
Een van de mooiste initiatieven op poëziegebied is toch nog steeds de jaarlijkse gedichtenwedstrijd van Kinderen & Poëzie. Aangespoord door het magische vooruitzicht misschien met hun gedicht in een heuse dichtbundel te komen, gaan kinderen  uit groep 3 tot en met 8 in heel Nederland en ook in België met hun leerkrachten aan de slag met taal en  verbeelding, fantasie, metaforen, rijm en ritme. Dat levert geweldige gedichten op, zoals hierboven. In de bundel staan 80 van dit soort mooie gedichten, treffend geïllustreerd door kunst- en mediastudenten uit Groningen.
Leeftijd 6+

Uit vrije wil
Ik ben uit vrije wil vertrokken
er kwam geen engel aan te pas.
Van mijn vader kreeg ik geld mee
mijn moeder schonk een jas.

Het kan daarbuiten koud zijn, zei ze
en toen gaf ze me een zoen.
Mijn vader hield het bij een handdruk
de bomen juichten van het groen.

Zonder kaart en zonder route
begon ik hoopvol aan mijn reis
met de wereld aan mijn voeten
in mijn rug het Paradijs.
Koos Meinderts. Uit: Voor altijd vandaag. Sjabloondrukken Annette Fienieg. Hoogland & van Klaveren, 2022
Weemoedige bundel voor volwassenen van schrijver Koos Meinderts die tot toe vooral gedichten voor kinderen publiceerde. Meinderts lijkt hier, in korte, soms rijmende strofes, de balans van zijn leven op te maken. Hij kijkt terug op zijn jeugd, op de liefde voor die ene vrouw, geeft zijn kind leeftips mee om de wereld tegemoet te treden en gaat soms een stap verder. Dan is het of hij zichzelf en zijn verlangens overziet en zich afvraagt wat daarvan rest. Hoe het eindigt, hoewel de gedichten nergens zwaar worden, de toon altijd licht blijft: ‘kom dichterbij/op je knieën zie je/in het klein wat je straks zult zijn/ogentroost voor overlevenden.’
Fieniegs prenten passen daar wonderwel bij, de lichte, meestentijds abstracte landschappen met heel soms een mens daarin, verluchtigen de teksten op een fijne manier. De sjabloondrukken zijn in een kleine oplage gedrukt en te koop.
Leeftijd 18+

Oorwimpers
omdat een oor
geen wimpers heeft
om het geluid te dimmen

heeft iemand ooit
voor elke stem
het fluisteren bedacht.

De maan en de zon
gisteren lag de dag te dromen
de zon scheen in de tuin
en de maan keek om de hoek

ze kennen elkaar al eeuwen
en zwaaien naar elkaar

de zon nodigde de maan uit
voor een kop thee
en ze spraken over sterren
en ze keken naar de aarde

over een maand bezoekt
de zon de maan en dan krijgt hij
limonade en zandgebak

je kunt dan de zon zien glimmen
in het midden van de aarde
Kasper Peters. Uit: Kapitein  in hangmat. Illustraties en ontwerp Anne Caesar van Wieren. Loopvis, 2022. 
 En opeens ploft er een nieuwe dichtbundel op de mat. Lekker dik, met een harde  en opvallende kaft. Hij is van Kasper Peters, ex-stadsdichter van Groningen en poeziëdocent, en volslagen origineel. Peters heeft een geheel eigen taal om de wereld te bezingen, een levendige dwaaltaal vol verwondering, vrolijkheid en oorspronkelijke beelden waarin wind en wolken met elkaar praten, oma’s hoofd een verzameling van verhalen is waar geen nieuwe meer bij passen en bomen uit wandelen gaan. Geweldige poëzie die iedereen moet lezen. De strakke illustraties  gaan een mooi samenspel aan met de teksten, de vormgeving vertelt welke gedichten bij elkaar horen. Topbundel van uitgeverij Loopvis, die bekend staat om zijn creatieve en verrassende uitgaven.
Leeftijd 7-177

[…]
Ik haalde mijn hart uit mijn borstkas en reikte het je aan.
Alles wou ik je geven.
Je brak mijn hart niet, vertrapte het niet, maar je had het ook niet lief.
Je liet het gewoon in mijn handpalm liggen, zoals een verjaardagscadeau dat je eigenlijk niet wilt, en dat je laat rondslingeren in huis, de verpakking er nog rond.
Misschien was dat het probleem. Je behandelde mijn hart met dezelfde onverschilligheid waarmee je kleren soms behandelt. Als er een gat in je sok zit, gooi je die in de prullebak. Als je broek te krap zit, koop je een nieuwe.
[…]
Ik ben meer dan genoeg.
mijn mantra
[…]
Roxanne Wellens. Uit: De dingen die ik nooit kon zeggen. Van Halewijck (Pelckmans) 2021.
De moderne dichtvorm uit De dingen die ik nooit kon zeggen is bijzonder effectief. De eigentijdse, maar persoonlijke en originele opmaak, de combinatie van woord en beeld, grijpt aan en kan daarmee bovendien een inspirerend voorbeeld zijn voor andere jonge schrijver-tekenaars”
schrijft de Vlag en Wimpel Griffeljury in zijn  juryrapport 2021 over dit boek.
In drie hoofdstukken, Het skelet opvissen, De botten horen rammelen en Trommelen op het hart, doet Wellens op een originele en schrijnende manier verslag van een uiterst pijnlijk proces van verliefdheid op, een relatie met en uiteindelijk het loslaten van iemand met een gameverslaving. Soms gebruikt ze prozatekst, soms een- of tweeregelige zinnen, soms rijmloze gedichten. Oorspronkelijk en indringend boek van deze jonge, veelbelovende schrijfster.

 

De versiertruc
Hij moet een kadootje meebrengen, een lekker hapje
verpakt in spinnenzijde, maar hij heeft honger
heeft al dagen niets gegeten. Een hapje
dan maar, net als Winnie the Pooh, één hapje?

Twee kan ook wel, of drie en dan is plotseling
het hapje weg. Wat te doen? Het harde jasje
van de vlieg maar goed inpakken en hopen
dat ze niet goed kijkt, bedwelmd door de geur

van zijn spinnenparfum. Ze gaat door de poten
en pas na de paring loopt ze weg met het pakje.
Dat is leeg. De geur is een loze belofte. Mannenë
Remco Ekkers. Uit: De secretarisvogel schrijft. Alle diergedichten. Uitgeverij Kleine Uil, 2019.
Afgelopen zaterdag is dichter, schrijver, docent, recensent en onvermoeibaar poëziepromotor Remco Ekkers onverwacht op 79-jarige leeftijd gestorven in zijn woonplaats Zuidhorn. April 2021 verscheen zijn laatste bundel Hop over de sofa. Wat een verlies voor de poëzie.

Waarom het nooit bananen regent
Oma zegt: ‘Het regent pijpenstelen.’
Mijn grootmoeder zei: ‘Het regent koorden.’

Mama kijkt nu ook naar buiten en zegt:
‘Niet in Engeland, daar regent het katten
en honden.’ Papa kijkt op en zegt:

‘In Roemenië regent het soms ook
fel, emmers. En in Spanje goot het eens
padden en slangen.

Ik zeg: ‘Het kan soms ook stijve mannen
regenen met bolhoeden en een paraplu.’

Alle drie kijken ze me hoofdschuddend aan.
Net of ik zonet zei dat de zee op visite komt.
Oma zegt: ‘Droom jij maar verder, straks
regent het nog blauwe bananen. In je dromen.’
Daniel Billiet. Uit: Waarom het nooit bananen regent. Prenten Paul Verrept. De Eenhoorn, 2020. 
Een verzamelbundel met bijna 100 van Daniel Billiets gedichten van de afgelopen veertig jaar, dat is nog eens een fijn en gedurfd initiatief van uitgeverij De Eenhoorn. Billiets gedichten, over dagelijkse onderwerpen als opa’s en oma’s, school, voetbal, verjaardagen en vriendjes, verrassen altijd, lepelen de taal als nieuw gerecht op, zijn persoonlijk dan wel geëngageerd en worden nergens voorspelbaar, saai of kinderachtig. Heerlijke bundel voor iedereen die van (jeugd)poëzie houdt. De sfeervolle, bijna grafische, kleurprenten van kunstenaar Paul Verrept passen er wonderwel bij.
Leeftijd: 9+

Daar ben je
zo lief
zo zacht
zo klein

je kunt al iets
je kunt te mooi
voor woorden zijn
Hans en Monique Hagen. Uit: Daar ben je. Tekeningen Charlotte Dematons. Querido, 2020.
Twaalf gedichten, twaalf tekeningen voor de eerste twaalf maanden van een versgeboren baby staan er in dit lieve poëzieprentenboek.  Zoiets kun je rustig aan Hans en Monique Hagen overlaten, die eerder met vergelijkbare poëzieprentenboeken kwamen. De gedichten zijn grappig, ontroerend, speels en uiterst herkenbaar voor jonge ouders en grootouders.
Dematons blijft in haar tekeningen niet steken in de warme, kleine binnenwereld die vaak hoort bij de komst van een kind, maar zoomt regelmatig uit, soms zelfs tot op wereldniveau.
Geen woord teveel in de gedichten, geen beeld teveel in de tekeningen, een goede match, deze dichters met deze illustrator.
Leeftijd: 0+