Berichten

Heel de wereld wordt wakker. Het beste van de moderne kinderpoëzie in 333 gedichten. Samenstelling Jaap Robben, tekeningen Sebastiaan Van Doninck

Boom
Een ruwe bast, mijn boom.
Hij houdt me vast
met al zijn armen.
Ik mag me aan hem warmen.
Mijn wang, zijn schors, mijn hand.
Wie heeft hem ooit geplant?
Een jongetje dat schaduw zocht,
een man werd van het wachten.
Zo waaien de gedachten
tot boven in mijn kruin.

Koelte in mijn tuin.
Andre Sollie. Uit: Heel de wereld wordt wakker. Het beste van de moderne kinderpoëzie in 333 gedichten. Samenstelling Jaap Robben. Tekeningen Sebastiaan Van Doninck. Gottmer, 2022.
Gedichten die voelen als de kracht van een toverspreuk, schrijft Jaap Robben in zijn ‘Welkom lieve lezer’ dat aan de gedichten in deze kloeke verzamelbundel vooraf gaat. Hij legt uit dat de beste gedichten verschillende dingen met je kunnen doen: je iets groots laten voelen dat niemand aan de buitenkant aan je kan zien. Of je  helpen herinneren aan wat je was vergeten. Je troosten, ergeren, laten lachen, op een nieuwe manier naar buiten laten kijken of je bijna onzichtbaar laten knikken.  Deze bundel, schrijft hij, is bedoeld als gebruiksaanwijzing bij jezelf, als encyclopedie van gevoelens en atlas voor je fantasie en dromen. En als landkaart om iemand anders beter te laten begrijpen. 
Dat is een heleboel. Maar dit boek maakt het allemaal waar. Wat een geweldige verzameling mooie gedichten heeft Robben hier bij elkaar verzameld. Hij heeft ze ook nog eens zo geordend dat de lezer – een kind – er in mee kan groeien, als op een olifantenpaadje noemt Robben het: beginnen met begrijpelijke, korte gedichten en zo een leeservaring opbouwen waarmee  het verder kan naar iets ingewikkelder of gelaagdere poëzie. En zo verder. De vier delen lopen dus in moeilijkheidsgraad op en de gedichten zelf reageren op een slimme manier op elkaar. Van Donincks fijnzinnige tekeningen bewegen daarin mee en verbinden soms gedichten op een spannende manier aan elkaar.  Jaap Robben attendeert ons lezers er aan het eind van de bundel nog even fijntjes op dat een mens goede jeugdpoëzie nooit ontgroeit. En zo is het.
Verrukkelijk,  dit boek, de hele rest van je leven.
Leeftijd 6+

/0 Reacties/door

Dat boek met die banane. 21 kromme versjes. Erik van Os & Jan Jutte

Handigheidje
Wat hier staat geschreven
is heel handig om te weten:
bananen zijn vooral bedoeld
om lekker op te eten.

Maar als je juffrouw iets vertelt
wat jij het liefst níet wil horen,
eet dan nooit bananen op
maar stop ze in je oren.

En is je juffrouw uitverteld
dan moet je niet vergeten:
bananen uit je oren,
schil eraf en smakelijk eten.

Lees dit versje hardop voor.
De klas wil het graag horen.
Maar stop – voordat je juf het hoort –
bananen in haar oren.
Erik van Os & Jan Jutte. Uit: Dat boek met die bananen. 21 kromme versjes. Gottmer, 2022. 
Het gedicht hierboven laat prima zien wat voor soort teksten er in dit boekje staan: 21 supermelige, grappige, onzinnige versjes over bananen. Van bananen met een rits, bananen als onderzetter, bananenblues, bananen waarvan de batterij op is en zo verder. Erik van Os trekt heel zijn – grote – kunnen uit de kast voor dit vrolijke boekje met absurde bananengedichten waaraan kinderen veel plezier zullen beleven. En misschien hun ouders ook wel.
Jan Jutte, met wie van Os eerder fantastisch samenwerkte in de recent verschenen bundel Applaus voor mijn vinger, heeft van elke tekening een hilarisch kunstwerkje gemaakt, waarop elke banaan een eigen persoonlijkheid krijgt.
Leeftijd: 4+

 

/0 Reacties/door

Ik denk dat ik ontvoerd ben. Pim Lammers

Kriebelen
Ik zit bij opa op de bank
en probeer niet te raden
wat hij met zijn vinger
op mijn rug tekent:

‘Een huis? Oma?
Een dubbeldekkerbus?
Een eend? Een walvis?’

Opa schudt zijn hoofd,
tekent, tekent, tekent.

Ik weet allang wat het is,
maar wat voelt nou fijner
dan gekriebel op je rug?

Na poging zes lacht opa:
‘Ik stop. Mijn vinger is moe.
Je zoekt maar een mooie jongen
om op je rug te kriebelen.’

‘En een mooi meisje?’ vraag ik.
‘Is dat ook goed?’

Ik durf niet om te kijken.
Opa zegt niets,
is even helemaal stil.

Dan schrijft hij
op mijn rug:

wie jij maar wil
Pim Lammers. Uit: Ik denk dat ik ontvoerd ben. Tekeningen Sarah van Dongen. Querido, 2022.
Los geschreven en veelomvattende gedichten zijn het: opa’s en oma’s, neven en nichten, papa’s en mama’s, broertjes en zusjes in vele gedaantes en kleuren komen op een originele manier voor het voetlicht. De gedichten lijken eerder spoken wordteksten dan poëzie, en zodra je Pim Lammers hoort voordragen vallen ze  echt helemaal op hun plek.
Vriendinnen worden met je vaders nieuwe vriendin maar tegen je moeder zeggen dat je hoopt dat ze snel verhuist, samen met mama naar het blootstrand, een neef met make-up die je moeder make-uples geeft, vaders ruilen met je klasgenoot, seksuele voorlichting van papa waarbij je zusje steeds heel hard LUL en KUT roept, verliefd zijn op je nichtje Mila, opa’s griezelige Wieka-woekamanhuisje in het bos, en ga zo maar door.
Grappig, divers, met nadrukkelijk veel aandacht voor andere samenleefvormen dan het klassieke gezin. Ook op de beeldenrijke tekeningen van Sarah van Dongen zien we veel verschillende huidskleuren en culturen, zoals mama’s met hoofddoeken. Jeugdpoëzie waar veel kinderen zich in zullen kunnen herkennen.
Leeftijd 7+

/0 Reacties/door

Bergen bergen slagroomsoezen. 5 edities gouden Poëziemedailles en Poëziesterren basisonderwijs

Gele dingendag
Het is vandaag heel officieel
de dag van gele dingen.

Het startsignaal was
gisteren op het jeugdjournaal.

Met schuiftrompetten, vlindernetten,
zonnebloem en bijgezoem.

Trompetvissen, natuurlijk narcissen,
veel jonge eendjes, een kanariepiet.

De volle maan, een gele appel,
een banaan en brood met omelet.

Ik wil vanavond friet
met mayonaise en kroket.
Diet Groothuis. Winnaar Poëziester tweede graad, 2014. Uit: Bergen bergen slagroomsoezen. 5 edities gouden Poëziemedailles en Poëziesterren basisonderwijs. Poëziecentrum & CANON Cultuurcel. Samengebracht door meer dan 200.000 kinderen, 2022.
Ruim tien jaar geleden bedacht een stel Vlaamse poëzie-enthousiastelingen het project Gouden Poëziemedaille en Poëziesterren, om kinderen in het basisonderwijs aan te steken met hun liefde voor gedichten, ‘het genre waarin taal volop speels en mooi mag zijn’. Zo willen ze de kinderen in aanraking brengen met hoogwaardige hedendaagse kinder- en jeugdpoëzie en tegelijkertijd deze vorm van literatuur zichtbaarder maken voor een groter publiek.
Dat gaat zo: een vakjury kiest uit de kinder- en jeugdpoëzie van de voorbije twee jaar per graad (in Vlaanderen heet het graad, in Nederland onderbouw, middenbouw en bovenbouw)  vijf gedichten waaruit de leerlingen na een week lang ermee te hebben gewerkt hun favoriet mogen kiezen. Het vers met de meeste stemmen krijgt een Poëziester en er wordt een mooi geïllustreerde poster van gemaakt die de scholen tegelijk met lestips krijgen.
Daarnaast krijgt de – volgens de vakjury – beste kinder- of jeugdpoëziebundel van de afgelopen twee jaar de Poëziemedaille en wordt een gedicht uit die bundel bewerkt tot een liedje met een videoclip.
In 2014 deden ruim 2200 leerlingen van 22 scholen mee aan het project, voor de 5e editie waren dat al ruim 10.000 kinderen van 6000 klassen.
In het voorwoord van Bergen bergen slagroomsoezen schrijven Dirk Terryn van CANON Cultuurcel, Carl De Strycker van het Poëziecentrum en Katrien Van Der Perre van deAuteurs: ’tot de winnaars van de Poëziemedaille mogen we de belangrijkste hedendaagse jeugddichters rekenen: Edward van de Vendel (twee maal), Bette Westera (eveneens twee keer) en Rian Visser. De kinderen reikten sterren uit aan gedichten van…Erik van Os en Elle van Lieshout, Diet Groothuis, Ted van Lieshout, Geert de Kockere, Joke van Leeuwen, Floortje de Backer, Bette Westera, Edward van de Vendel, Kasper Peters, Stijn De Paepe en Ine De Volder. Dat is een erelijstje dat klinkt als een hedendaagse canon van de kinderpoëzie.’
In deze bundel vind je alle prijswinnaars ‘en dus grote namen’ bij elkaar, ‘voorgeproefd door meer dan 200.000 leerlingen met een uitstekende smaak.’
Leeftijd: 5+

/0 Reacties/door

Ga je mee in mijn gedachtenzee? De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2021-2022

witte panters
witte panters
met
bruine vleugels
vliegen
boven het bos

witte panters
met
bruine vleugels
landen
in de boom

witte panters
met
bruine vleugels
hebben
hoogtevrees
Brecht Mulder, groep 3

[…]

Buitenspelen
Mijn vrienden
Soms net de Etna
Vuurspuwen uit de vulkaanmond
Stoom uit de oorkrater
Knetterend vuur van woede
Gloeiende lavastroom van woorden
We koelen af
We luisteren
We praten
Lava wordt vruchtbaar gesteente
Jens Weermaes, groep 7
Uit: Ga je mee in mijn gedachtenzee? De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2021-2022, 31e editie. Illustraties Noorderpoort Kunst & Media. Stichting Poëziepaleis, 2022. 
Een van de mooiste initiatieven op poëziegebied is toch nog steeds de jaarlijkse gedichtenwedstrijd van Kinderen & Poëzie. Aangespoord door het magische vooruitzicht misschien met hun gedicht in een heuse dichtbundel te komen, gaan kinderen  uit groep 3 tot en met 8 in heel Nederland en ook in België met hun leerkrachten aan de slag met taal en  verbeelding, fantasie, metaforen, rijm en ritme. Dat levert geweldige gedichten op, zoals hierboven. In de bundel staan 80 van dit soort mooie gedichten, treffend geïllustreerd door kunst- en mediastudenten uit Groningen.
Leeftijd 6+

/0 Reacties/door

Hidde Haan vloog naar de maan eerste leesversjes. Bette Westera & Barbara de Wolf

Warre de Wolf had wel zin in een hapje.
Hij ging naar het bos
en daar zag hij Roodkapje.
Die riep: ‘Heb je trek? Kom maar op!’
Ze greep Warre woest bij zijn kop.
Toen beet ze hem hard in zijn oor.

De wolf ging er huilend vandoor.
Hij was zich een hoedje geschrokken,
dat snap je!
Bette Westera. Uit: Hidde Haan vloog naar de maan. Eerste leesversjes. Tekeningen Barbara de Wolf. Gottmer, 2022.
Ritmisch rijmende, soepel leesbare (of voorleesbare) versjes over Jelle Gazelle, Rik de Kikker, Karima Koe en Arie Kanarie, Jos de Vos en Doenja Duizendpoot die sloom als een slak zijn, niet aan de lijn doen, door een plompenblad zakken, liever baa dan boe zeggen, de wind in hun veren wensen, een kippetje van de boer eten en moeie pootjes hebben. En zo beleeft elk dier haar of zijn klein avontuur.  Westera speelt onbekommerd met klank en tekst en de versjes lopen op in moeilijkheidsgraad.De ruim opgezette tekeningen in zachte pastel van Barbara de Wolf brengen de 29  dieren een voor een tot leven en maken er individuen van.
Leeftijd: 4+

/0 Reacties/door

Kapitein in hangmat. Gedichten Kasper Peters

Oorwimpers
omdat een oor
geen wimpers heeft
om het geluid te dimmen

heeft iemand ooit
voor elke stem
het fluisteren bedacht.

De maan en de zon
gisteren lag de dag te dromen
de zon scheen in de tuin
en de maan keek om de hoek

ze kennen elkaar al eeuwen
en zwaaien naar elkaar

de zon nodigde de maan uit
voor een kop thee
en ze spraken over sterren
en ze keken naar de aarde

over een maand bezoekt
de zon de maan en dan krijgt hij
limonade en zandgebak

je kunt dan de zon zien glimmen
in het midden van de aarde
Kasper Peters. Uit: Kapitein  in hangmat. Illustraties en ontwerp Anne Caesar van Wieren. Loopvis, 2022. 
 En opeens ploft er een nieuwe dichtbundel op de mat. Lekker dik, met een harde  en opvallende kaft. Hij is van Kasper Peters, ex-stadsdichter van Groningen en poeziëdocent, en volslagen origineel. Peters heeft een geheel eigen taal om de wereld te bezingen, een levendige dwaaltaal vol verwondering, vrolijkheid en oorspronkelijke beelden waarin wind en wolken met elkaar praten, oma’s hoofd een verzameling van verhalen is waar geen nieuwe meer bij passen en bomen uit wandelen gaan. Geweldige poëzie die iedereen moet lezen. De strakke illustraties  gaan een mooi samenspel aan met de teksten, de vormgeving vertelt welke gedichten bij elkaar horen. Topbundel van uitgeverij Loopvis, die bekend staat om zijn creatieve en verrassende uitgaven.
Leeftijd 7-177

/0 Reacties/door

Vliegen zonder vleugels Theo Olthuis & Aron Dijkstra

Zolang het duurt
Als ik soms
heel erg moet huilen
ben ik het liefste
in het bos.
Met de bomen
als gordijnen
en m’n hoofd
diep in het mos.
Tussen bladeren,
losse takken
en wat vogels
in de buurt.
– Als ik soms
heel erg moet huilen,
wil ik huilen
zolang het duurt.
Theo Olthuis. Uit: Vliegen zonder vleugels. Tekeningen Aron Dijkstra. Ploegsma, 2022
Deze nieuwe bundel van oudgediende Theo Olthuis, met voor de helft ook nieuwe gedichten, zag ik niet aankomen. Olthuis’ laatste eigen bundel met kindergedichten is jaren geleden en uitgevers zijn er over het algemeen niet scheutig mee. Uitgeverij Ploegsma durfde het blijkbaar aan. De gedichten zijn stuk voor stuk eenvoudig van opzet en taal, geschreven met veel eindrijm, zoals we dat van Olthuis gewend zijn en soms een tikje moralistisch.  Niet verrassend,  maar wel met voor kinderen herkenbare situaties en gevoelens.
De prentenboekachtige tekeningen van Aron Dijkstra passen er prima bij en verbeelden kinderen van allerlei kleuren en uit verschillende culturen. Al denk ik dat een meisje met hoofddoek die thuis tijdens het eten af zal doen.
Leeftijd 6+

/0 Reacties/door

Alle wensen van de wereld. Rian Visser

Schots
Jouw brein de noordpool.
IJskap na ijskap stort in zee.
Sleurt jaren met zich mee.

Jouw geheugen de kustlijn.
Na een zware orkaan
zijn brokken land verloren gegaan.

Dit bankje staat vast.
De zon schijnt en jij geniet.
We eten een ijsje.
Dit is nu.
Dit is mooi en beter
wordt het niet.
Rian Visser. Uit: Alle wensen van de wereld. Illustraties Janneke Ipenburg. Leopold, 2021.
Zomaar een nieuwe dichtbundel van één schrijver, dat komt niet vaak meer voor. Uitgeverij Leopold ging het avontuur aan met Rian Visser, die vooral jeugdseries schrijft. Er staan sterke gedichten en mooie beelden in deze bundel, zoals het hierboven geciteerde Schots. Ook wat eendimensionalere verzen maar over het algemeen soepele, lieve, toegankelijke teksten over de gevoelens en gedachtenspinsels van een kind.  De rijke tekeningen van debutant Janneke Ipenburg zijn sterk en verrassend en  voegen daadwerkelijk iets toe aan de gedichten.
Leeftijd 6+

/0 Reacties/door

Altijd wat te vieren. Gedichten om gelukkig te worden

Alles
Op een dag bestond ik. Zat in de boom, het was warm
en er landde een mug op mijn hand, ik liet mijn bril zakken
om hem beter te zien. Ogen met sprieten, waarvoor?

Stekeltjes. Klauwen. Haar overal. Uit zijn mond hing
een boor. Hij probeerde me leeg te zuigen,
kriebelde vreselijk. Ik

wachtte kalm op het eind. Volhouden jongen. Je bent
een held of niks, dat duurt zolang je leeft.
Er kwam geen vogel die hem kon gebruiken.

Toen in één keer, omdat hij daar zat met zijn mond
in mijn vel, wist ik dat ik bestond. Ineens leek de zon veel groter,
dichtbijer, lichter dan eerst en de boom was nog nooit

zo vol takken geweest en ik kon
elk blad apart horen waaien en alles bestond.

Weet niet waarom ik zo blij werd van er gewoon
te zijn net als alles, ik moest keihard lachen, ik viel
zowat uit die boom (dag mug) en mijn moeder riep door het raam

Is er iets schat? En ik
zei zonder geluid Ja ma.
Het is feest vandaag. Ik besta.
Eva Gerlach. Uit: Altijd wat te vieren. Gedichten om gelukkig van te worden.  Diverse dichters. Illustraties Carll Cneut. Querido, 2021.
Hoera, alweer een nieuwe dichtbundel, opnieuw van Querido, dit keer rond het thema vieren. Negenveertig gedichten van eenentwintig dichters, ouder en jonger, bekend of iets minder, met zowaar een prachtig nieuw gedicht van Eva Gerlach. Het is jaren geleden dat die een bundel met jeugdpoëzie uitbracht, hopelijk is dit gedicht het begin van een nieuwe, compleet eigen bundel van deze eigenzinnige, originele dichter met haar heel eigen stem. De gekozen gedichten verhalen van vreugde en melancholie, zijn licht van toon, soms haast versachtig, en het merendeel kennen we uit eerdere bundels. Maar er zijn ook wat minder bekende teksten bij. De dieren van Carll Cneut ogen vertrouwd en vreemd, helder en stevig en heel passend bij het thema.
Leeftijd 6+

/0 Reacties/door