Tag Archief van: jeugdpoëzie

Het jaar rond. Elsa Beskow

Juli
De zon brandt fel op de peterselie en op de
spinazie. De blaadjes van de klaproos en van
de lelie hangen slap. In de bloemperken is
de aarde gebarsten. Alle bloemen roepen
om water.

Brita sjouwt met de zware gieter. Zeg, kan
iemand haar helpen? Nee, want de anderen
zijn druk aan het hooien. Hé, stil eens!
Hoor ik daar onweer?

Laat maar donderen, laat maar bliksemen!
Straks gaat het stortregenen. Brita lacht, wat
heerlijk voor de planten. Nu kunnen ze gauw
in bad en hun dorst lessen. Dan worden ze
weer blij.
Elsa Beskow. Uit: Het jaar rond. Christofoor, 2024. 
Lieve seizoensgedichten over sleeën, broodjes bakken, wiegende wilgenkatjes en lichtgroene berkenharen en ijsbloemen op de ramen. De tientallen prenten- en sprookjesboeken van Elsa Beskow (11874 – 1953) zijn in Zweden  klassiekers en gaan veelal over natuur en sprookjesfiguren. ‘Het jaar rond’ kwam voor het eerst in 1927 uit, uitgeverij Christofoor heeft het nu in een herziene versie opnieuw op de Nederlandse markt gebracht.

Vlieg! zegt de vloer. Eva Gerlach & Trui Chielens

Die
Niemand houdt van mij. Dat is de kern
van mijn bestaan. Als mijn leven een kers is, ben ik
de pit. Nooit groeit daaruit

een boompje met bloesem roze en wit
en kersen zoveel je maar blieft.
Ik blijf pit. Want geen levende ziel, nog geen kraai
of kersenvlieg, heeft mij lief.

Ik weet zeker dat dit zo is.
Toch: als ik me niet vergis,
bestaat ergens 1 enkel Iemand
Die mij herkent en ik die Die.

Soms hoop ik (al maakt het me bang)
dat de dingen dan zomaar hun gang
dus dat net als in films alle sterren plus zon en maan
en op straat alle lampen op alle lantaarns
zonder lawaai precies tegelijk
aan
gaan

en dat Die en ik dan toeterhard over zo’n weg
vol auto’s naar mekaar gillen: ‘Hee jij daar! Word NU meteen
echt!’
Eva Gerlach. Uit: Vlieg! zegt de vloer. Tekeningen Trui Chielens. Querido, 2025.
Wat een mooie verrassing, eindelijk is er weer een jeugdbundel van grootmeester en  veelgelauwerd dichter Eva Gerlach, voor pubers dit keer. Haar vorige jeugdpoëziebundel, ‘Het punt met mij is dat ik alles kan’,  kwam al weer in 2008 uit. In ‘Vlieg! zegt de vloer’ verhaalt een meisje van een jaar of 13 over haar leven in 8 hoofdstukken met kernachtige titels als ‘Leeg’, ‘Stief’, ‘Vrienden’, ‘Anders’ en ‘Kracht’. Uiteraard vliegen de emoties alle kanten op, van uitgelaten vrolijk, kritisch tot diep in de put, in goed getroffen tienertaal, wat best bijzonder is voor een dichter uit 1948. Gescheiden ouders, een moeder met teveel make-up op, een stom schoolfeest, verliefdheid: Gerlach komt keer op keer in spreektalige, eindrijmende gedichten heel dichtbij en vertolkt het leven van een tienermeisje van nu op een kernachtige en toch lichte manier.  Chielens’ illustraties in stevige rood- en groentinten brengen de sfeer van de gedichten in haar eigentijdse beeldtaal op een overtuigende manier over het voetlicht.
Leeftijd 12+

In het midden van mezelf woont een elf. Geert de Kockere

Mist
Soms ben je droevig
en weet je niet eens waarom.
Het overkomt je,
zoals een boom
de dikke mist rondom.

En je tast en je roept,
zou willen huilen als je kon,
daar zo heel alleen,
met die mist om je heen.

Tot iemand je hand neemt en zegt:
Kom, straks is er wel weer zon.
Geert de Kockere. Uit: In het midden van mezelf woont een elf. Tekeningen Heike Sofia Villavicencio Rammeloo. De Eenhoorn, 2024. 
Geert de Kockere blijft maar spannende nieuwe boeken uitbrengen. En dat terwijl hij al zo veel boeken heeft geschreven, zo veel gedichten heeft uitgebracht. Deze bundel verschijnt ter ere van zijn 35-jarig dichterschap,  en dat vraagt om een diepe buiging voor deze dichter, die zo veelvormig met taal kan toveren.
De gedichten in dit boek drijven op een speelse, fantasierijke en licht filosofische toon. We horen observaties en vragen van een kind of aan een kind; over, aan of van familieleden waarmee de wereld rondom ontsloten wordt, langzaamaan begrepen kan worden. Licht, overtuigend en  vriendelijk. Fijn om met je kind te lezen en te bekijken. De zacht kleurige beelden van Villavicencio Rammeloo tonen een verrassend universum vol personages en details, die een extra laag onder de gedichten leggen.
Leeftijd  6+

Tantes zijn fantastisch (ooms ook). Edward van de Vendel & Philip Hopman

Gedicht voor iedereen die geen oom of tante heeft
Ik ben een kind
van ouders die geen broers hebben
en ook geen zussen.
Nou ja, dat zéggen ze,
maar ondertussen
kan dat niet waar zijn –
het moet maar eens klaar zijn
met onze familiemysteries.
We weten uit Netflixseries
dat raadsels altijd uit zullen komen.
Ik heb natuurlijk geheime tantes
en geheime omen.
Dus die moet ik gaan ontdekken.
Ik moet conclusies gaan trekken
over de ruzies waardoor het contact is verbroken.
Ik moet zorgen dat er weer wordt gesproken
met tante Nancy
en oom Reginald,
die wonen aan de Côte d’Azur
en in het Teutoburger Wald
in een landhuis
in een strandhuis,
met neefjes van mijn leeftijd
en nichtjes van mijn lichting.
Oma, opa, mama, papa:
jullie hebben de verplichting
om mij alles te onthullen.
Dan hoef ik hier de tijd
nu niet meer te vullen
met dat wat je verzint
als het enige kind
aan het familiediner.
Lamskoteletjes
met wortelpuree.
Edward van de Vendel. Uit: Tantes zijn fantastisch (ooms ook). Tekeningen Philip Hopman. Querido, 2024.
Een heel palet van bijzondere tantes en ooms passeert de revue in dit boek, zoals oom Donny met zijn vriend Sonny, een tante bij wie je logeert en die je hand streelt als je in bed ligt, je heerlijke tante Bedje en de allerbijzonderste tante Rieta. Hartverwarmend en grappig, deze gedichten, talig en her en der lekker onnavolgbaar, met zachte tekeningen.
Dit is deel 2 van een serie dichtbundels van Edward van de Vendel die allemaal 12 1/2 gedichten zullen tellen. Het eerste deel ging over de katten Hannes en Hassan, de volgende in de serie gaat ‘Juf je bent geweldig maar’ heten met tekeningen van Saskia Halfmouw.
Leeftijd 6+

Het onvergetelijke verhaal van Reinaert de vos. Een hervertelling op rijm. Maria van Donkelaar & Martine van Rooijen

Het was Pinksteren. De bomen
en de struiken waren groen.
In het bos van koning Nobel
was vandaag een boel te doen.

Want de koning hield een Hofdag.
Hij, een leeuw van groot formaat,
had zijn volk bijeengeroepen
net als zijn ministerraad.

Elk dier kon zich bij hem melden
met een klacht over een moord,
ruzie, een gevecht of diefstal.
Iedereen werd aangehoord.

Soms dan kwam het tot een rechtszaak.
Maar aansluitend was er tijd
voor een feest met eten, dansen
en een hoop gezelligheid.
[…]
Maria van Donkelaar & Martine van Rooyen. Uit: Het onvergetelijke verhaal van Reinaert de vos. Een hervertelling op rijm. Illlustraties Wendy Panders. Gottmer, 2024. 
Alle dieren komen samen op de Hofdag in het bos, op één na.  Reinaert de vos is weggebleven, omdat hij zeker weet dat hij zal worden aangeklaagd voor zijn daden.
Wat een verrukkelijke hervertelling van het beroemde middeleeuwse dierenepos Van den vos Reynaerde is dit Reinaertverhaal, en helemaal geschikt voor lezers van nu.
In toegankelijke, klassiek rijmende, metrische vierregelige strofen vertellen van Donkelaar en van Rooyen over de schurkenstreken van de vos en over de klagende Isengrim de wolf, de hebzuchtige koning Nobel  en de verdediging van Reinaert door Grimbeert de das. De levendige stripachtige illustraties van Panders vertellen zelf al een verhaal, samen zijn tekst en tekeningen onverslaanbaar.
Frits van Oostrum, expert middeleeuwse Nederlandse letterkunde schrijft over dit boek: “‘Van den vos Reynaerde’ blijkt als meesterwerk al eeuwen onverwoestbaar. Maar de tekst heeft tolken nodig. Het oorspronkelijke Middelnederlands is voor nieuwkomers te moeilijk, zeker voor de jeugd – voor wie de avonturen van de vos nu juist zo geschikt zijn. Daarom: hulde aan Maria van Donkelaar en Martine van Rooijen, die hier het Nederlands verrijken met een nieuwe navertelling van de ‘Reynaert’. En nog wel in soepel rijm, gemakkelijk te lezen en een feest om voor te lezen. Plus gul begeleid door geestige illustraties van Wendy Panders. Zo kan Reynaert weer een tijdje mee!”
Leeftijd 8+

Hannes en Hassan weten meer dan jij. 12 1/2 gedichten. Edward vd Vendel & Martijn vd Linden

EEN MENS MISSCHIEN
Hannes en Hassan
weten meer van het leven dan jij.
‘Zo is het,’ zegt Hannes, ‘wij houden gewoon onze hersens erbij.’
‘Mensen,’ zegt Hassan, ‘weten niks van belangrijke zaken.’
‘Mensen,’ zegt Hannes, ‘willen altijd van het ene het andere maken,
van de ochtend de avond
en van gisteren later.
Van blijven vertrekken
en van zuchten geschater.’
“Ik word al draaierig,’ grinnikt Hassan, ‘wanneer je het zegt,
terwijl het dus echt
om jou gaat en om mij gaat
en om samen en om spinnen
en om hier zijn en om grappig zijn
en gedichtjes verzinnen.
Hannes fronst: ‘Gedichtjes?’
[…]
Edward van de Vendel. Uit: Hannes en Hassan weten meer dan jij. 12 1/2 gedichten. Illustraties Martijn van der Linden. Querido, 2024. 
Lees jezelf en/of je geliefde elke dag bij het ontbijt een gedicht voor uit deze bundel en je begint de dag schaterlachend en met een stralend humeur. Edward van de Vendel gaat in deze verrukkelijke bundel compleet uit zijn dak en haalt alles uit de kast wat hij aan schrijf- en poëzietalent in huis heeft. En passent overtreedt hij diverse poëzieregels op het gebied van rijmdwang, ritme en wat niet al,  maar komt daar glorieus mee weg. Dat kan als je zo ervaren bent als hij.
De twee rode katten Hannes en Hassan bezien de wereld om hen heen met hun geheel eigen blik en geven daar  vervolgens bezield commentaar op. Ook koe Gouden Roosje, ezeltje Aquamarijn en schildpad J.J van der Dongen, die we net als de twee katten nog kennen uit van de Vendels vorige bundel Gelukkig en blij, laten opnieuw van zich horen. Het resultaat is een taalfeest van 12 1/2 gedichten met her en der wat levenslessen er doorheen gevlochten. De tekeningen van Martijn van der Linden, gevarieerd in stijl en materiaalgebruik, zijn net zo fantastisch als de gedichten en de levendige en eigenwijze Hannes en Hassan lijken zo bij je op de bank te kunnen springen.
Oh en waarom 12 1/2?? Heel eenvoudig, omdat het laatste gedicht, dat maar een hálf gedicht is, alvast uit de vólgende dichtbundel komt, die TANTES ZIJN FANTASTISCH (OOMS OOK) zal gaan heten en geillustreerd gaat worden door Philip Hopman. Go Edward!
Leeftijd 7+

Een toren van tijgers. Lizette de Koning & Gareth Lucas

Een toren van tijgers
Mama krijgt straks theevisite,
de nieuwe kopjes staan al klaar.
Ze hebben strepen. Het zijn tijgers!
Kijk, ze klimmen op elkaar.

Ik bouw een toren van de tijgers,
helemaal tot aan ’t plafond!
Met scherpe klauwen, felle ogen,
kaken sterker dan beton.

Mijn toren brult en hij kan bijten.
Eet vijf taarten, met gemak.
Ik ga hem nóg iets hoger maken!
O nee.
Hij wankelt. Hij valt om. En…

KRAK!

Voorzichtig kijk ik naar mijn moeder.
Ik ben een béétje ongerust.
Ze is geen tijger, maar nu kijkt ze
alsof ze best een jongen lust.
Lizette de Koning. Uit: Toren van tijgers. Illustraties Gareth Lucas. Ploegsma, 2023.
Vrolijke, grappig  rijmende gedichten schrijft Lizette de Koning bij de aanstekelijke illustraties van Gareth Lucas. Een pissebed heet liever een houtafkluivertje of wriemelvriendje, pinguïn kan aan het eind van groep drie nog steeds zijn eigen naam niet schrijven, koala’s die in de spiegel kijken zien een dropje in het midden van hun gezicht en hond is de beste dokter bij verdriet. Lucas’ prachtigmooi gestileerde, sympathieke tekeningen brengen de dieren heel dichtbij in deze fijn vormgegeven bundel voor jonge kinderen.
Leeftijd 4+

Wij zijn even naar de verte. Tineke Meirink & Erik van Os

Naar school om schattig te worden
Ik studeer voor schattig schaapje.
Elke dag van zes tot zes
komt een lammetje mijn wei in,
geeft me schattig-schaapje-les.

Dartelen, dat is het moeilijkst
maar ik oefen dag en nacht
want ik weet, er komt een avond
dat mijn mama naar me lacht
en mij vol verwachting vraagt:

‘En?’

‘Ja hoor, mama. Zonder fouten!
Met een 10 geslaagd!’
Erik van Os. Uit: Wij zijn even naar de verte. Gedichten bij beelden van Tineke Meirink. Querido, 2024. 
Beeldend kunstenaar en illustrator Tineke Meirink timmert sinds een paar jaar flink aan de weg met haar originele beelden en vormen: aan bestaande, vaak hele alledaagse, voorwerpen en foto’s voegt ze bijvoorbeeld kleine tekeningetjes toe waardoor een compleet nieuw beeld ontstaat.
In dit boek doet ze dat met simpele stenen, die ze van een nieuwe omgeving en een paar extraatjes (zoals streepjes, veertjes, draadjes) voorziet. Verrassing: opeens blijken twee stenen  met de hulp van een paar getekende oortjes en pootjes, een staartje, ogen, neus en mond een vrolijk huppelend lammetje te zijn (zie het gedicht hierboven).
Ook op het omslag van het boek zien we twee stenen die samen, voorzien van twee kleuren blauw, een getekend huisje en wat vormpjes eromheen, plotseling een eenzaam eilandje in een groot wateroppervlak lijken. Een magische en poëtische transformatie. De beelden worden geflankeerd door grappige gedichten die Erik van Os er speciaal bij schreef en die soms heel raak zijn maar soms ook wel heel erg luchtig. Toch, al met al, een fijne bundel om doorheen te dwalen.
Leeftijd 8+

Het gras lacht groen. Klimaatgedichten en korte verhalen

Aan de waterput
De zon schijnt, al maanden.
Tegenwoordig prijzen we de regen.
Tegenwoordig mogen we om de beurt
water gaan halen, we noemen het de waterput
net zoals ze vroeger deden.
Vroeger hadden we kranen waar goud uit kwam als je ze opendraaide.
Dat wisten we toen niet maar nu wel.

We praten, aan de waterput.
Het is lang wachten dus ik maak vrienden.
Van een last een lust maken, daar word je vanzelf expert in.
De buurvrouw en ik bespreken hoe graag we zouden willen zwemmen.
Met wijde bewegingen, hoofd onder water,
waterijsjes druppelend van je kin.

Hoe gek het is dat ze het toen al wisten en wij het nu leven: tekort.
We lijken op vetplanten: met weinig tevreden.
We lijken op vetplanten: overlevers.
We tellen de dagen in regen,
we maken vrienden aan de waterput,
hopen op sneeuw.
Evangeline Agape. Uit: Het gras lacht groen. Klimaatgedichten & korte verhalen van meerdere auteurs waaronder Joke van Leeuwen, Pim Lammers, Erik van Os, Daniel Billiet ea.  Samenstelling Daniel Billiet. Illustraties Lucas Suykens. De Eenhoorn, 2024. 
Hoe knap dit gedicht, als je bedenkt dat de opdracht of vraag was om een klimaatgedicht te schrijven maar niet te alarmistisch, niet te onheilsspellend. Maar bewustwording vergrotend. Dat is gelukt met dit boek. De gedichten en verhalen zijn los van toon en brengen toch de boodschap luid en duidelijk over het voetlicht: er is geen tijd meer te verliezen, kom in actie! Dit boek is voor kinderen en volwassenen, we leven allemaal in een tijd “waarin we in toenemende mate te maken hebben met de ingrijpende gevolgen van klimaatverandering.”
Door de  strak gestileerde, stripachtige tekeningen van Suykens blijft de lezer wat op afstand, en wellicht is dat precies de bedoeling. Want het is goed als mensen zich bewust worden van wat er gaande is, maar we willen niet dat ze in paniek raken.
Leeftijd 8+

Het is een zachte dag vandaag. Rian Visser & Janneke Ipenburg

Gevlogen
Ik vond je op het pad
en heb je zacht gestreeld
en in mijn hand gewogen:

een rommelig dotje veren
met gitzwarte ogen
die nerveus bewogen.

Je hartje tikte snel.
Toen hield het op en viel
jouw kopje steil gebogen

over mijn hand omlaag.
Plots leek je zwaarder,
hoewel er iets was weggevlogen.
Rian Visser. Uit: Het is een zachte dag vandaag. Illustraties Janneke Ipenburg Leopold, 2024.
Wat een heerlijke titel heeft Rian Vissers nieuwe bundel. Hij nodigt de lezer uit om de gedichten met een zacht hart en warme ogen te lezen.  De gedichten gaan over wensen en dromen, over hoop en over een leerling die de leraar wil leren hoe hij niet iemand met ‘lastig gedrag’ is maar iemand die langzaam verandert en ontdekt wie hij is. In een flink aantal gedichten wordt de lezer opgeroepen tot actie, zoals voor meer groen zorgen, sporten (want ‘sport is goed’), doden en ‘vergeten’ bomen herdenken en niet te vergeten genieten. Sommige gedichten spelen meer met taal: ‘Ken je dat?/Dat je steeds denkt/straks ga ik dit doen/maar eerst doe ik dat/en dat dit er dan niet van komt?
Ondanks de maatschappelijke thema’s die her en der aan bod komen zijn de meeste gedichten uiterst luchtig, waardoor de boodschap op afstand blijft. Rian Vissers  poëzie kan best wat meer gewicht gebruiken en zou er sterker van worden.
Janneke Ipenburg tekent sfeervol, boordevol kleur en afwisseling en verbeeldt elk gedicht met steeds een verrassend detail of bijzondere invalshoek.
Leeftijd 7+