Tag Archief van: gedichten

Het jaar rond. Elsa Beskow

Juli
De zon brandt fel op de peterselie en op de
spinazie. De blaadjes van de klaproos en van
de lelie hangen slap. In de bloemperken is
de aarde gebarsten. Alle bloemen roepen
om water.

Brita sjouwt met de zware gieter. Zeg, kan
iemand haar helpen? Nee, want de anderen
zijn druk aan het hooien. Hé, stil eens!
Hoor ik daar onweer?

Laat maar donderen, laat maar bliksemen!
Straks gaat het stortregenen. Brita lacht, wat
heerlijk voor de planten. Nu kunnen ze gauw
in bad en hun dorst lessen. Dan worden ze
weer blij.
Elsa Beskow. Uit: Het jaar rond. Christofoor, 2024. 
Lieve seizoensgedichten over sleeën, broodjes bakken, wiegende wilgenkatjes en lichtgroene berkenharen en ijsbloemen op de ramen. De tientallen prenten- en sprookjesboeken van Elsa Beskow (11874 – 1953) zijn in Zweden  klassiekers en gaan veelal over natuur en sprookjesfiguren. ‘Het jaar rond’ kwam voor het eerst in 1927 uit, uitgeverij Christofoor heeft het nu in een herziene versie opnieuw op de Nederlandse markt gebracht.
En wat actueel is bovenstaand gedicht in deze tijd van klimaatverandering en periodes van grote droogte of natheid.
Leeftijd 3+

Vlieg! zegt de vloer. Eva Gerlach & Trui Chielens

Die
Niemand houdt van mij. Dat is de kern
van mijn bestaan. Als mijn leven een kers is, ben ik
de pit. Nooit groeit daaruit

een boompje met bloesem roze en wit
en kersen zoveel je maar blieft.
Ik blijf pit. Want geen levende ziel, nog geen kraai
of kersenvlieg, heeft mij lief.

Ik weet zeker dat dit zo is.
Toch: als ik me niet vergis,
bestaat ergens 1 enkel Iemand
Die mij herkent en ik die Die.

Soms hoop ik (al maakt het me bang)
dat de dingen dan zomaar hun gang
dus dat net als in films alle sterren plus zon en maan
en op straat alle lampen op alle lantaarns
zonder lawaai precies tegelijk
aan
gaan

en dat Die en ik dan toeterhard over zo’n weg
vol auto’s naar mekaar gillen: ‘Hee jij daar! Word NU meteen
echt!’
Eva Gerlach. Uit: Vlieg! zegt de vloer. Tekeningen Trui Chielens. Querido, 2025.
Wat een mooie verrassing, eindelijk is er weer een jeugdbundel van grootmeester en  veelgelauwerd dichter Eva Gerlach, voor pubers dit keer. Haar vorige jeugdpoëziebundel, ‘Het punt met mij is dat ik alles kan’,  kwam al weer in 2008 uit. In ‘Vlieg! zegt de vloer’ verhaalt een meisje van een jaar of 13 over haar leven in 8 hoofdstukken met kernachtige titels als ‘Leeg’, ‘Stief’, ‘Vrienden’, ‘Anders’ en ‘Kracht’. Uiteraard vliegen de emoties alle kanten op, van uitgelaten vrolijk, kritisch tot diep in de put, in goed getroffen tienertaal, wat best bijzonder is voor een dichter uit 1948. Gescheiden ouders, een moeder met teveel make-up op, een stom schoolfeest, verliefdheid: Gerlach komt keer op keer in spreektalige, eindrijmende gedichten heel dichtbij en vertolkt het leven van een tienermeisje van nu op een kernachtige en toch lichte manier.  Chielens’ illustraties in stevige rood- en groentinten brengen de sfeer van de gedichten in haar eigentijdse beeldtaal op een overtuigende manier over het voetlicht.
Leeftijd 12+

Tantes zijn fantastisch (ooms ook). Edward van de Vendel & Philip Hopman

Gedicht voor iedereen die geen oom of tante heeft
Ik ben een kind
van ouders die geen broers hebben
en ook geen zussen.
Nou ja, dat zéggen ze,
maar ondertussen
kan dat niet waar zijn –
het moet maar eens klaar zijn
met onze familiemysteries.
We weten uit Netflixseries
dat raadsels altijd uit zullen komen.
Ik heb natuurlijk geheime tantes
en geheime omen.
Dus die moet ik gaan ontdekken.
Ik moet conclusies gaan trekken
over de ruzies waardoor het contact is verbroken.
Ik moet zorgen dat er weer wordt gesproken
met tante Nancy
en oom Reginald,
die wonen aan de Côte d’Azur
en in het Teutoburger Wald
in een landhuis
in een strandhuis,
met neefjes van mijn leeftijd
en nichtjes van mijn lichting.
Oma, opa, mama, papa:
jullie hebben de verplichting
om mij alles te onthullen.
Dan hoef ik hier de tijd
nu niet meer te vullen
met dat wat je verzint
als het enige kind
aan het familiediner.
Lamskoteletjes
met wortelpuree.
Edward van de Vendel. Uit: Tantes zijn fantastisch (ooms ook). Tekeningen Philip Hopman. Querido, 2024.
Een heel palet van bijzondere tantes en ooms passeert de revue in dit boek, zoals oom Donny met zijn vriend Sonny, een tante bij wie je logeert en die je hand streelt als je in bed ligt, je heerlijke tante Bedje en de allerbijzonderste tante Rieta. Hartverwarmend en grappig, deze gedichten, talig en her en der lekker onnavolgbaar, met zachte tekeningen.
Dit is deel 2 van een serie dichtbundels van Edward van de Vendel die allemaal 12 1/2 gedichten zullen tellen. Het eerste deel ging over de katten Hannes en Hassan, de volgende in de serie gaat ‘Juf je bent geweldig maar’ heten met tekeningen van Saskia Halfmouw.
Leeftijd 6+

Wij zijn even naar de verte. Tineke Meirink & Erik van Os

Naar school om schattig te worden
Ik studeer voor schattig schaapje.
Elke dag van zes tot zes
komt een lammetje mijn wei in,
geeft me schattig-schaapje-les.

Dartelen, dat is het moeilijkst
maar ik oefen dag en nacht
want ik weet, er komt een avond
dat mijn mama naar me lacht
en mij vol verwachting vraagt:

‘En?’

‘Ja hoor, mama. Zonder fouten!
Met een 10 geslaagd!’
Erik van Os. Uit: Wij zijn even naar de verte. Gedichten bij beelden van Tineke Meirink. Querido, 2024. 
Beeldend kunstenaar en illustrator Tineke Meirink timmert sinds een paar jaar flink aan de weg met haar originele beelden en vormen: aan bestaande, vaak hele alledaagse, voorwerpen en foto’s voegt ze bijvoorbeeld kleine tekeningetjes toe waardoor een compleet nieuw beeld ontstaat.
In dit boek doet ze dat met simpele stenen, die ze van een nieuwe omgeving en een paar extraatjes (zoals streepjes, veertjes, draadjes) voorziet. Verrassing: opeens blijken twee stenen  met de hulp van een paar getekende oortjes en pootjes, een staartje, ogen, neus en mond een vrolijk huppelend lammetje te zijn (zie het gedicht hierboven).
Ook op het omslag van het boek zien we twee stenen die samen, voorzien van twee kleuren blauw, een getekend huisje en wat vormpjes eromheen, plotseling een eenzaam eilandje in een groot wateroppervlak lijken. Een magische en poëtische transformatie. De beelden worden geflankeerd door grappige gedichten die Erik van Os er speciaal bij schreef en die soms heel raak zijn maar soms ook wel heel erg luchtig. Toch, al met al, een fijne bundel om doorheen te dwalen.
Leeftijd 8+

Het is een zachte dag vandaag. Rian Visser & Janneke Ipenburg

Gevlogen
Ik vond je op het pad
en heb je zacht gestreeld
en in mijn hand gewogen:

een rommelig dotje veren
met gitzwarte ogen
die nerveus bewogen.

Je hartje tikte snel.
Toen hield het op en viel
jouw kopje steil gebogen

over mijn hand omlaag.
Plots leek je zwaarder,
hoewel er iets was weggevlogen.
Rian Visser. Uit: Het is een zachte dag vandaag. Illustraties Janneke Ipenburg Leopold, 2024.
Wat een heerlijke titel heeft Rian Vissers nieuwe bundel. Hij nodigt de lezer uit om de gedichten met een zacht hart en warme ogen te lezen.  De gedichten gaan over wensen en dromen, over hoop en over een leerling die de leraar wil leren hoe hij niet iemand met ‘lastig gedrag’ is maar iemand die langzaam verandert en ontdekt wie hij is. In een flink aantal gedichten wordt de lezer opgeroepen tot actie, zoals voor meer groen zorgen, sporten (want ‘sport is goed’), doden en ‘vergeten’ bomen herdenken en niet te vergeten genieten. Sommige gedichten spelen meer met taal: ‘Ken je dat?/Dat je steeds denkt/straks ga ik dit doen/maar eerst doe ik dat/en dat dit er dan niet van komt?
Ondanks de maatschappelijke thema’s die her en der aan bod komen zijn de meeste gedichten uiterst luchtig, waardoor de boodschap op afstand blijft. Rian Vissers  poëzie kan best wat meer gewicht gebruiken en zou er sterker van worden.
Janneke Ipenburg tekent sfeervol, boordevol kleur en afwisseling en verbeeldt elk gedicht met steeds een verrassend detail of bijzondere invalshoek.
Leeftijd 7+

Ommouw me. Jij bent de ziel van je kleren. Gedichten en portretten van kleding en schoeisel. Ted van Lieshout

Dorst naar mij
Ik zag de zee
met dorst naar mij.
Golven trokken aan
me, mijn zwembroek

haast uit. De stroom
zoog het zand onder
me vandaan. Ik lachte.

Schelpen sloten
zich uit schaamte.
Moeders sloegen hun
handen voor de ogen

van hun kinderen.
Toeristen ontvluchtten
het strand. De zon liet

zich haastig zakken in
zee. De maan kwam
bleek weggetrokken op.

We gingen hand in hand
zachtjes samen liggen
in de duinen en vielen
in slaap zonder iets

te doen, zeiden we later
tegen onze moeders
en die verzwegen het
voor onze vaders.
Ted van Lieshout. Uit: Ommouw me. Leopold, 2024
Een onmiskenbare Ted van Lieshout, dit boek. Alles wat eerder voorbij is gekomen in zijn oeuvre zit erin, maar toch weer onnavolgbaar anders, origineel, nieuw. Tekst en beeld zijn onlosmakelijk met elkaar verknoopt tot een oorspronkelijk, zinnenstrelend geheel.
In prachtige portretfoto’s van kledingstukken die van Lieshout tientallen jaren heeft bewaard, staan korte gedichten gedrukt, ‘Reik me aan/Trek me aan/Rek me uit/Hoe vind je me staan?’ , die duidelijk maken dat de kledingstukken iets vertellen over de persoon die ze droeg. Het boek zit de auteur dicht op zijn huid, er zijn teksten over zijn vader en broer, beiden overleden, de band met zijn moeder, gender en  seksualiteit, het verlangen naar authenticiteit, geluk, gezien worden. In 7 verschillende delen lezen we in een logische volgorde over verlaten worden, missen, doodgaan, twee broertjes op avontuur, seks en eigenlijk steeds opnieuw over een groot verlangen naar liefde.
Van Lieshout weet je als lezer op een fenomenale manier tegelijkertijd diep te ontroeren en raken en in de lach te laten schieten met zijn pijnlijke maar ook humoristische teksten en beelden. Goed dat de uitgeverij Ted van Lieshout, die binnenkort zijn 40-jarig jubileum als schrijver, dichter en illustrator viert, laat maken wat hij wil. Het levert weer een prachtig boek op.
Leeftijd 9+

Dichter bij de seizoenen. Bette Westera & Henriette Boerendans

Lentedans
Op brekebenen danst het door de wei.
Een knotje witte wol met roze oren.
Omhoog, omlaag, naar voren en opzij.
Een knotje witte wol, vannacht geboren.

De moeder ligt er grijs geworden bij.
Nog even en dan wordt ze weer geschoren.
Op brekebenen danst het door de wei.
Een knotje witte wol met roze oren.

De akkers worden wakker, in de klei
boetseren oude ploegen nieuwe voren.
Nog even en dan wuift hier weer het koren.
Wie vindt dit jaar het eerste kievitsei?
Een knotje witte wol met roze oren!
Bette Westera. Uit: Dichter bij de seizoenen, maart, rondeel. Illustraties Henriette Boerendans. Gottmer, 2024. 
Dit is om meerdere redenen een fijn boek. Een gedichtenboek zoals je een gedichtenboek wilt zien. Het is altijd plezierig en bevredigend om gedichten te lezen die passen bij het seizoen waarin je je op dat moment bevindt.  Dat doen deze gedichten. Ze roepen meteen een gevoel van herkenning op, met daarbij vaak ontroering of een glimlach.
Ritme en rijm zijn vlekkeloos zoals we van Bette Westera gewend zijn maar ook schrijft ze elk gedicht in steeds een andere versvorm. Dit maakt het boek heel geschikt voor speelse taal- en poëzielessen.  Zo is het gedicht Lentekriebels in april  geschreven in een acrostichon met als beginletters de naam van Vincent van Gogh bij  een tekening in zijn stijl.  Thuisblijvers in december is geschreven in het befaamde ollebolleke met zeslettergrepig woord  ‘winterversnapering’.
De vaak breekbare,  sfeervolle houtsnedes van Boerendans bij de gedichten zorgen voor een rijke totaalbeleving van tekst en beeld.
Leeftijd 8+

Elke dag vers. 365 liedjes, gedichten en meer. Rikkert Zuiderveld

Bezinning
Het voorjaar lonkt, dus neem een kloek besluit
en ruil uw buitenkant eens om voor binnen.
Wees stil, neem alle tijd om te bezinnen
en ruim uw binnenkamer grondig uit.

Gooi alles uit het raam, voor het te laat is.
Vrees niet, de vuilnisophaaldienst is gratis.
Rikkert Zuiderveld. Uit: Elke dag vers. 365 liedjes, gedichten en meer. Ark Media, 2023
In deze toegankelijke bundel staat voor elke dag van het jaar een voorleesvers, in de vorm van een sonnet, een cabaretlied,  plezierdicht of bijvoorbeeld kinderlied. Zanger en tekstschrijver Rikkert Zuiderveld vormde  lange tijd een duo met Elly maar inmiddels schrijft hij over veel meer onderwerpen dan alleen het geloof, al  schuwt hij het onderwerp evenmin. Zo staan er in deze bundel verzen over bijbelse figuren en vaderschap, de boom (van goed en kwaad) maar ook over koningschap, Woerden, voetbal en het land van de toekomstmuziek. Nooit oppervlakkig, zoals plezierdichten vaak plegen te zijn, maar altijd met een twist waar je even over kunt nadenken. De gedichten zijn heel geschikt om met kinderen en/of tieners te lezen, omdat ze zo direct, begrijpelijk en openhartig zijn. Er zit ook altijd iets van hoop of optimisme in de teksten. Deze bundel is een aanwinst voor iedereen die een laagdrempelige tekst zoekt die toch inhoud heeft.
Leeftijd 9+

Je bent zo mooi anders. Liefdevolle gedichten. Hans Andreus

Over jij
Ik denk aan jij,
aan jij bij mij
en jij weg van mij.

Ik weet dat ik van jij
niet veel weet maar dat ik lichter
ben als je bent bij mij.

Overal vreet de nacht zich in,
maar in onze eigen nacht,
daar besta jij.

Je bestaat voor mij.
Jij
bestaat voor mij.
Hans Andreus. Uit: Je bent zo mooi anders. Leopold, 2024. 
Uitgeverij Holland gaf deze bundel eerder uit, Leopold neemt nu de tweede druk voor zijn rekening. In de verantwoording lezen we dat de gedichten van Hans Andreus in deze bundel zijn gekozen met het thema ‘liefdevol’ als uitgangspunt:  niet alleen liefdesgedichten maar ook gedichten over een liefdevol afscheid of met liefdevolle observaties.
Voor wie het werk van Andreus niet of niet goed kent is dit boek een fijne kennismaking. Zijn meest bekende, iconische, liefdesgedichten staan erin, maar ook minder bekende gedichten komen voorbij, altijd hartstochtelijk, vol warme, soms wonderlijke beelden, waarin licht, dieren, liefde, vrouwen en aarde een hoofdrol spelen.
Leeftijd 14+

Meer troost. Tine Marie Van Damme

Er bestaat een postbode die haar werk in stilte doet. Elke dag haalt ze de bus van ‘Postkantoor 00/00/00’ leeg. Er zitten brieven in van verliefden en partners, van moeders en vaders, van broers en zussen. Mensen die op verhaal willen komen, die zoeken naar een vorm voor hun verlies. Ze schrijven een boodschap naar een overleden geliefde, als een afscheid over de dood heen.

Elke briefschrijver ontvangt een interpretatie van de brief in een beeld. Enkel de postbode en een van de twaalf kunstenaars lezen de brief en koesteren de woorden….Het zijn allemaal zoektochten om troost te bieden in droeve dagen.
[…]
Ik zou je willen schrijven hoeveel sporen je achterlaat. Onuitwisbare tekens van leven die mij bij jou brengen, steeds opnieuw, maar die mij ook verwarren. Je bent me er eentje. Eentje die indruk nalaat. Soms, als ik heel verdrietig ben, vraag ik me wel eens af of het echt niet met wat minder kon. Minder liefde, minder samen, minder bewondering ook voor wie je bent. Geweest.
Daar ga ik weer: een spoor van leven, een spoor van hoop brengt ons weer bijeen. Laat me af en toe de weg verliezen. Vergeten.
Laat me jou ontrouw zijn.
Dirk Terryn.
Uit: Meer troost. Van Tine Marie  Van Damme. Postbode Postkantoor 00/00/00 . De Eenhoorn, 2023
Wat een – soms letterlijk – adembenemend fijn boek is dit. Kunstenaars verbeelden op een diep ontroerende manier verlies, gemis, dood, verlangen in kleurrijke, inventieve beelden, met hier en daar een tekst. Dit is een zacht boek, voor iedereen die weet heeft van verlies, voor iedereen die nood heeft aan wat troost in de donkerste dagen van een mensenleven.