Tag Archief van: gedichten

Doe maar dicht maar jongerenpoëzie 2023 de 100 mooiste gedichten

Mijn telefoon is vandaag jarig
Vandaag ben ik jarig
Tenminste, ik ben gefeliciteerd op mijn telefoon
Mijn telefoon is jarig vandaag
Wat mij brengt op de volgende vraag

Heb ik wel tienduizend stappen gezet
als mijn telefoon dat niet aangeeft?
Of
Ben ik wel op vakantie geweest
als er geen foto’s  op mijn telefoon staan?
Of
Heb ik wel een goed gesprek gehad
als het niet staat opgeslagen in mijn telefoon?

Nee, vandaag ben IK jarig
Kijk ik op van mijn telefoon
Serienummer C8PVWLJTJC6D betekent vandaag niets
Wanneer ik rustig naar mijn oma fiets.
Eden Meulman, 17 jaar. Uit: Doe maar Dicht Maar Jongerenpoëzie 2023, illustraties Academie Minerva Projectbureau/AMP,  Stichting  Poëziepaleis 2023. 

Confetti in mijn hoofd. De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2022-2023

de traktor
majt het
gras
de andrun
traktor
haalt het
gras op
wat een
feest
voor de
koejen
Jonathan Glas, groep 3. 

Aardscheiding
Mijn ouders
Waren net aardkorstplaten
Soms wel eens een botsing
Meestal gaan ze terug
Op hun plek
Maar deze keer niet
Ze scheiden
Twee werelden die vroeger één waren
Eén aan de ene kant
Eén aan de andere kant
Met daartussen een scheur
Van pijn en verdriet
Met mij als brug ertussen
Jens Weemaes, groep 7. 
Uit: Confetti in mijn hoofd. De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2022-2023. Illustraties Noorderpoort Kunst en Multimedia, Groningen. 32e editie, Stichting Poëziepaleis.
Elk jaar organiseert Stichting Poëziepaleis de gedichtenwedstrijd Kinderen & Poëzie voor kinderen van 6-12 jaar.
Elk jaar kiest een jury uit de honderden inzendingen de 100 mooiste, beste, indrukwekkendste gedichten en maakt er een prachtige bundel van.
En elk jaar weer krijg je als lezer een stomp in je maag van de fantastische gedichten die daar in staan.
Wat een feest dat het Poeziepaleis dit doet, nu al voor de 32e keer. En wat heerlijk dat er zoveel kinderen zijn die wat ze meemaken, denken, voelen of zien kunnen verwoorden op een bijzondere, originele manier, zo dat iedereen die van taal houdt er kippenvel van krijgt. De gedichten worden vervolgens ook nog eens liefdevol verbeeld door studenten van een kunstopleiding. Bravo Poëziepaleis!
Leeftijd: 6+

Wees welkom boven op mijn beste hoed. Gedichten bij onvergetelijke gedichten.

Aan de sneeuw
Constantijn Huygens (1596-1687)
Droog water, koele wol, wit roet, gehakte veren,
wees welkom boven op mijn beste hoed en kleren,
ik zie niet hoe men u met reden haten zou,
die ons van boven brengt de warmte met de kou.
Recept voor sneeuw
Jos van Hest
Zoek in een souvenirwinkel
het schap met sneeuwbollen

Schud alle bollen die er staan
en ga door met schudden

Houd als een jongleur
alle kristallen in de lucht

Laat het sneeuwen
op katten en konijnen

Laat het sneeuwstormen
over bossen en bergen

Laat je niet wegsturen
Veroorzaak een lawine.
Wortelstoemp
Daniel Billiet
Dagen op gewacht, tientallen keren neus
tegen het raam verwachtingsvol turen.
Al dagen heb ik alles klaar gezet: een stevige
lange wortel, vijf stukken worst als knopen,
een banaan voor de glimlach, twee uien,
een bezem. Mijn dikke jas, sjaal en wanten
liggen klaar. De hemel hangt zwaar van
het grijs. De kou guurt door de boomgaard.
Maar sneeuwen wil niet lukken. Al hang ik
nestkastjes op. Om een warm huisje te bieden.
Mama wil me troosten. Lachend belooft ze
wortelstoemp te maken. Of ik hou van stoemp
met bananen? Ik antwoord met een stevige stompen.
Daniel Billiet, Jos van Hest, Gil vander Heyden, Bette Westera. Uit: Wees welkom boven op mijn beste hoed. Gedichten bij onvergetelijke gedichten. Illustraties Trui Chielens. De Eenhoorn, 2023.
Wat een heerlijk idee, dit boek! Vier dichters van naam en faam schreven gedichten bij oudere gedichten waarvan ze vinden dat we die niet mogen vergeten: ‘…dat oude prachtgedichten springlevend kunnen zijn, tenminste als ze gelezen worden. En daar knelt het schoentje. Oude gedichten dragen versleten jassen en liggen onder een laagje stof waardoor er nog maar weinig mensen ze lezen. En dat is doodjammer’ schrijven de vier in een voorwoord.
Volgen achttien klassiekers uit de Nederlandstalige literaire canon, zoals ‘Hebban olla vogala’ en ‘De idioot in het bad’ met daarna een gedicht van elk van de vier dichters, geschreven ‘niet om de competitie aan te gaan met die topdichters’ maar als ‘opstapjes, hulpstukken, steunwieltjes…duwtjes in de rug om die beroemde gedichten uit onze canon te gaan lezen.’
Dat werkt soms fantastisch, zoals bij  ‘Aan Rika’ van Piet Paaltjens (1835-1894), waarop de vier hedendaagse dichters reageren met buitengewoon grappige teksten. Maar niet altijd krijg je door een  van de moderne gedichten meer zicht op het oude ‘voorbeeldgedicht’, zoals bij Aan de sneeuw’ hierboven. Dat geeft niet, het levert in elk geval een welkome, verfrissende bundel op met bijna honderd fijne gedichten, zowel oud als nieuw. De illustraties in blauw en rood potlood treffen soms precies de juiste sfeer van de gedichten, maar ogen hier en daar onbeholpen en wat grof.
Leeftijd 10+

Zo voelt dat. Bette Westera & Sylvia Weve

Bergschoenen
Wij dragen comfortabel licht,
zijn breed inzetbaar, waterdicht
en blauw, met grijze veters.
We gaan, sinds jij ons hebt gekocht
haast ieder jaar op huttentocht.
Zo maak je hoogtemeters.

Wij zijn een weldaad voor de voet.
We hebben je al vaak behoed
voor nare ongelukken,
door met ons stevige profiel
te zorgen dat je net niet viel.
We liepen lange stukken

langs edelweiss en gentiaan
(waarop we bijna zijn gaan staan).
We klauterden door kloven
en zijn met onze brede leest
al heel wat bergen op geweest.
We kwamen stoffig boven,

of dik besmeurd met koeienvlaai.
Maar o, wat was dat uitzicht fraai!
We moesten ook nog dalen,
maar konden, voor het zover was
nog lekker even op de pas
twee frisse neuzen halen.
Bette Westera. Uit: Zo voelt dat. Illustraties Sylvia Weve. Gottmer, 2023. 
Bovenstaand gedicht laat meteen zien wie de doelgroep is van deze kloeke bundel met 40 gedichten: niet kinderen maar volwassenen. Het boek heeft een hoog grinnikgehalte, bijv. in het gedicht van de bezem ‘Om mij wordt geen bliksem gegeven/Ik hang aan een spijker te kijk/en lijd een verschrikkelijk leven./Ze halen me diep door het slijk/en hangen me smerig te drogen./Ik lijd een onzalig bestaan./Ze strooien me zand in de ogen/en vegen de vloer met me aan.’
Westera’s ritmisch rijmende gedichten hebben een stevige schare fans, die deze bundel vast opnieuw zal omhelzen.
De onderwerpkeuzes zijn origineel, er zijn bijvoorbeeld gedichten uit naam van ‘Graf van een merel’, Wachtende gedachte’, ‘Fopspeen’ en ‘Voeten in te kleine schoenen’ en Westera doet haar naam als gedegen, klassiek dichter weer eer aan.
Er zitten opnieuw ook eigentijdse elementen in de gedichten, zoals de Bruidsjurk die de tweede keer bij een bruid terechtkomt die met een dame in een rode jurk in het huwelijk treedt.
De robuuste, stoere tekeningen van Westera’s vaste samenwerkingspartner Weve maken er een kunstboek van dat je op je koffietafel legt om af en toe in te bladeren.
Leeftijd:12+

Nog lang geen later. Gedichten Kees Spiering, tekeningen Jeska Verstegen

Troostwoord
Opa begint vaak over het klimaat.
Hij maakt zich, zegt hij, ‘echt bezorgd’.

IJsberen op zoek naar hun eerste lettergreep,
schouders steeds lager, stappen steeds trager.

Zeewater over duinen, dijken, als miljoenen moordsoldaten
over de kantelen van ons (dachten wij) onneembare kasteel.

Oranjerode baksteenharde akker, gebarsten, gescheurd, net
de landkaart van een werelddeel waar alleen de oudsten

weten hoe de regen klinkt. Miljoenen op weg van hun plek, hun
gisteren, ongebouwde huizen, het scheermes in hun maag

langs pels, vacht, huid over been en ogen die alleen
nog trage gedachten zien, naar god weet waar

het niet brandt, geen vogels boven polderpaden
drijven, oogstloof ’s zomers nog bloeit.

Opa maakt zich, zie ik, écht bezorgd, maar hij bouwde
hutten van sneeuw, leerde schaatsen op slootijs

dat ik nog nooit heb gezien, zag vlinders die niet meer
bestaan, brandde zijn kindervingers aan een kolenkachel

zocht kievitseieren in boerengras tot boven zijn blote
knieën, zwom met oma in de Middellandse Zee

zonder te hoeven denken wat ik denken moet.
Ik leg mijn hand op de twee ringen

rond één rimpelvinger. Zeg: ‘Wij nemen ’t nu over,
het komt goed.’
Kees Spiering. Uit: Nog lang geen later. Illustraties Jeska Verstegen. Luitingh-Sijthoff, 2023. 
Goeie genade, brengt Kees Spiering daar zomaar een lijvige dichtbundel met liefst 50 gedichten uit, vol prachtigste beelden en treffende observaties. Spiering excelleert in sprekende poëzie voor en over jongeren maar evengoed voor volwassenen, waarin verdriet, onmacht, vreugde en dagelijkse zorgen om een eerste liefde, pesten, opa’s en oma’s, stervende bomen en verdwenen huisdieren elkaar afwisselen.
Spiering, die voor zijn comeback-bundel Jij begint in 2019 een Vlag en Wimpel kreeg, schrijft gedichten die zich niet met die van andere dichters laten vergelijken; zijn heel eigen stem klinkt luidop in deze meeslepende bundel om te lezen en te herlezen, steeds opnieuw.
De dromerige, soms verontrustende beelden van Jeska Verstegen brengen de gedichten nog dichterbij en leggen de zorgen van Spierings personages nog onheilsspellender op je deurmat.
Leeftijd 13+

Dat alles over liefde gaat. De mooiste gedichten van Bart Moeyaert, gekozen door Ester Naomi Perguin

Aquarel
Dit is een aquarel: een schilderij van waterverf
op dik karton. Ik wist niet wat ik wou toen ik
eraan begon en nu het af is heb ik er nog
het raden naar. Wat doet die vlek daar op dat schip,
wat doet die vrouw, waarom een zee, had ik dan
blauw in overschot, dat denk ik niet, ik denk
haast nooit als ik mijn vinger doop in mijn verdriet
of in het jouwe en ermee schrijf of teken, maar
ik moet niet doen alsof. Per slot van rekening
weet iedereen dat alles – alles – altijd over liefde gaat.
Bart Moeyaert. Uit: Dat alles over liefde gaat. De mooiste gedichten van Bart Moeyaert, gekozen door Ester Naomi Perquin. Querido, 2023. 
Gedichten van de winnaar van de Astrid Lindgren Memorial Award, de ‘Nobelprijs voor Jeugdliteratuur’, gekozen door de voormalig Dichter des Vaderlands.
Mooier kan het niet worden, denk je dan. Dat blijkt waar. Perquin heeft een even originele als heerlijke selectie gemaakt uit Moeyaerts werk, een keuze die ze zelf ‘een momentopname’ noemt, met deze aantekening: ‘We moeten maar niet doen alsof onze markeringen, kruisjes en voorkeuren iets anders betekenen dan onze liefdes; natuurlijk zijn ze tijdelijk, veranderlijk en grillig. Maar zelfs onzichtbaar zijn ze onuitwisbaar. We hebben dichters nodig om ons te tonen wat buiten ons blikveld valt: de samenhang, de onderstroom, de houdbaarheid, de wonderen waarvan we hooguit een glimp hebben opgevangen.”

Ze heeft gelijk. Bij lezing van de bundel is elk gedicht van Moeyaert een stomp in de maag, een schittering op een grauwe dag, een brok in de keel, een lach om je lippen. Over liefde valt altijd – altijd – te lezen.
Leeftijd 12+

Heel de wereld wordt wakker. Het beste van de moderne kinderpoëzie in 333 gedichten. Samenstelling Jaap Robben, tekeningen Sebastiaan Van Doninck

Boom
Een ruwe bast, mijn boom.
Hij houdt me vast
met al zijn armen.
Ik mag me aan hem warmen.
Mijn wang, zijn schors, mijn hand.
Wie heeft hem ooit geplant?
Een jongetje dat schaduw zocht,
een man werd van het wachten.
Zo waaien de gedachten
tot boven in mijn kruin.

Koelte in mijn tuin.
Andre Sollie. Uit: Heel de wereld wordt wakker. Het beste van de moderne kinderpoëzie in 333 gedichten. Samenstelling Jaap Robben. Tekeningen Sebastiaan Van Doninck. Gottmer, 2022.
Gedichten die voelen als de kracht van een toverspreuk, schrijft Jaap Robben in zijn ‘Welkom lieve lezer’ dat aan de gedichten in deze kloeke verzamelbundel vooraf gaat. Hij legt uit dat de beste gedichten verschillende dingen met je kunnen doen: je iets groots laten voelen dat niemand aan de buitenkant aan je kan zien. Of je  helpen herinneren aan wat je was vergeten. Je troosten, ergeren, laten lachen, op een nieuwe manier naar buiten laten kijken of je bijna onzichtbaar laten knikken.  Deze bundel, schrijft hij, is bedoeld als gebruiksaanwijzing bij jezelf, als encyclopedie van gevoelens en atlas voor je fantasie en dromen. En als landkaart om iemand anders beter te laten begrijpen. 
Dat is een heleboel. Maar dit boek maakt het allemaal waar. Wat een geweldige verzameling mooie gedichten heeft Robben hier bij elkaar verzameld. Hij heeft ze ook nog eens zo geordend dat de lezer – een kind – er in mee kan groeien, als op een olifantenpaadje noemt Robben het: beginnen met begrijpelijke, korte gedichten en zo een leeservaring opbouwen waarmee  het verder kan naar iets ingewikkelder of gelaagdere poëzie. En zo verder. De vier delen lopen dus in moeilijkheidsgraad op en de gedichten zelf reageren op een slimme manier op elkaar. Van Donincks fijnzinnige tekeningen bewegen daarin mee en verbinden soms gedichten op een spannende manier aan elkaar.  Jaap Robben attendeert ons lezers er aan het eind van de bundel nog even fijntjes op dat een mens goede jeugdpoëzie nooit ontgroeit. En zo is het.
Verrukkelijk,  dit boek, de hele rest van je leven.
Leeftijd 6+

Dansen. Klimaatverandering 60 gedichten

Dansen
Genoeg geweest.

Op dit moment worden de presidenten afgezet, premiers
dictators, alle machthebbers gaan per direct
schiettuig ontmantelen en mijnen vegen, bommen rapen.
Ravage en verwoesting repareren die ze hebben aangericht.
[…]
Lucht geven we terug aan onze liefsten, mooisten, blijsten:
vogels, ach! Zoveel al uitgestorven, afgeschoten, ziek.
De aarde kan niet zonder, dus vandaar voor hen
dat hommels en insecten voorrang krijgen.

Land zullen we niet meer verwoesten, lithium en kobalt
zijn niet nodig, mensen hebben benen,
kunnen lopen. Mieren is gevraagd om hen
te ondersteunen. Die hebben weet van discipline.

Dan, als de aarde en haar schepsels zijn gered,
het universum juicht, de sterren buigen, zon en maan
heel even stilstaan, ja dan gaan we dansen,
dansen zoals duiven in de lente. Samen dansen.
Diet Groothuis. Uit: Dichter nr. 25 Klimaatverandering. Plint, 2022.
Bijna 60 gedichten over klimaatverandering, dat moet een loodzwaar tijdschrift opleveren. Toch?
Veel gedichten stemmen inderdaad verdrietig, tot nadenken of vooral handelen en dit is een onderwerp waar niemand blij van wordt, dat klopt.
Maar toch staan er ook lichte, grappige gedichten in, zoals Dag vuilnisman van Linda Vogelesang, die voor haar vuilnis een factuur aan de vuilnisman overhandigt want ‘Voor zulke goede grondstof/is dat dus écht niet duur.’ En in Kwesties van keuze van Erik van Os verwacht de dichter dat wij mensen aan stank ten onder zullen gaan omdat kort douchen inmiddels tot verantwoordelijk gedrag wordt gerekend. Maar, hoopt hij, ‘de aarde blijft/wel voortbestaan.’
De kleurige beelden in deze Dichter zijn gemaakt door de Haagse beeldend kunstenaar Carolien Adriaansche, die al 25 jaar werkt met plastic afval. Alle vormen en kleuren inspireren haar ’tot kunstwerken waarmee ze aandacht vraagt voor de gevolgen van klimaatverandering.’
Een rijk boekje boordevol gedichten en beelden die hopelijk tot inspiratie en bezieling leiden.
Leeftijd 6+

Ga je mee in mijn gedachtenzee? De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2021-2022

witte panters
witte panters
met
bruine vleugels
vliegen
boven het bos

witte panters
met
bruine vleugels
landen
in de boom

witte panters
met
bruine vleugels
hebben
hoogtevrees
Brecht Mulder, groep 3

[…]

Buitenspelen
Mijn vrienden
Soms net de Etna
Vuurspuwen uit de vulkaanmond
Stoom uit de oorkrater
Knetterend vuur van woede
Gloeiende lavastroom van woorden
We koelen af
We luisteren
We praten
Lava wordt vruchtbaar gesteente
Jens Weermaes, groep 7
Uit: Ga je mee in mijn gedachtenzee? De mooiste gedichten van Kinderen & Poëzie 2021-2022, 31e editie. Illustraties Noorderpoort Kunst & Media. Stichting Poëziepaleis, 2022. 
Een van de mooiste initiatieven op poëziegebied is toch nog steeds de jaarlijkse gedichtenwedstrijd van Kinderen & Poëzie. Aangespoord door het magische vooruitzicht misschien met hun gedicht in een heuse dichtbundel te komen, gaan kinderen  uit groep 3 tot en met 8 in heel Nederland en ook in België met hun leerkrachten aan de slag met taal en  verbeelding, fantasie, metaforen, rijm en ritme. Dat levert geweldige gedichten op, zoals hierboven. In de bundel staan 80 van dit soort mooie gedichten, treffend geïllustreerd door kunst- en mediastudenten uit Groningen.
Leeftijd 6+

Applaus voor mijn vinger. Gedichten Erik van Os, tekeningen Jan Jutte

Voicemail
Ik ben op dit moment niet in de gelegenheid
gelukkig te zijn. Probeer het later nog eens.

Of spreek een schouderklopje in, zing
een liedje over lammetjes met een lange lente
voor zich, maak me warm voor de zon
aan een met jou overgoten strand, wijs me
op de ideale openingstijden van je
lievelingsgedicht. En/en/en/en
is ook mogelijk.

Wacht af. Met wat geluk
bel ik terug.
Erik van Os. Tekeningen Jan Jutte. Querido, 2022.
Erik van Os leeft zich uit in deze kloeke bundel van ruim 50 gedichten, waarvan sommigen ook als liedje op Spotify te beluisteren zijn. Het ‘ik-personage’ in de gedichten heeft niet de leukste jeugd, getuige bijv. het gedicht Oorlog aan tafel dat begint met de regels ‘Mijn vader werpt woorden/als bommen over mijn moeder’ of het gedicht Wat is er veel dat zeer doet.  Op luchthartige, vaak wrange toon schetst van Os een leven vol voetangels en klemmen, valse vrienden en neuspeuterende mooie meisjes in de trein ‘(En het nog opeet ook.)’ en ook al snijdt hij pittige thema’s aan, de toon blijft licht en spottend of juist grappig en relativerend.  Jongeren zullen zich vaak herkennen in deze inventieve, talige en heldere poëzie. Jan Juttes sterke, kleurige beelden, soms haast stripachtig, werken uiterst uitnodigend om de gedichten meermaals te lezen.
Leeftijd 10+