[…]
Als je wilt praten over geslachtsdelen kun je het beestje maar het beste gewoon bij de naam noemen. Maar bij welke naam? Er is zoveel keuze!
Artsen en wetenschappers hebben het over vagina’s en penissen. Dat klinkt keurig, maar wel een tikje saai.
[…]
De vagina
Een gewoon woord vinden voor vagina is lastiger. Kut klinkt misschien best goed, maar het wordt ook als een scheldwoord gebruikt, en dat is jammer. Spleetje klopt niet, want een vagina is veel meer dan alleen een spleetje in de onderkant van een meisjeslijf. Doos klopt ook niet. Een doos is interessant om iets in te doen, en een vagina is ook interessant zonder iets erin. Een voorbips? Dat klinkt pas echt raar!
Pubers hebben geen moeite met het bedenken van namen voor de vagina: poes of muis, oester of mossel, genotsgleuf of brievenbus. Maar als ze groot zijn en zelf kinderen krijgen begint het zoeken naar een geschikte naam weer van voorbips af aan.
[…]
Seks is niks geks.
het is fijn om te doen:
dat zachte gezucht
en dat zwoele gezoen,

dat spelen, dat strelen,
dat dingen proberen,
dat voelen van vel
zonder veel te veel kleren,

dat warme, dat natte,
dat klamme, dat kleffe,
dat hijgen, dat zuigen,
dat likken, dat beffen…

Seks is niks geks.
In het licht van de maan
of op klaarlichte dag;
zo gezegd, zo gedaan!
Bette Westera. Uit: Seks is niks geks. Tekeningen Sylvia Weve. Samsara, 2021. 
Wat is een orgasme? Wat is een clitoris? Wat is anti-conceptie, een erectie, menstrueren?
Dit boek voor opgroeiende kinderen en jongeren die willen weten hoe het allemaal nou precies zit met hun eigen lijf en dat van anderen, vertelt het klip en klaar, in normale mensentaal en zonder gene, aangevuld met soms wat lullige quizjes en gedichten.
We lezen verschillende woorden die je kunt gebruiken voor je lichaam, we horen over allerlei mogelijkheden om seks met elkaar te hebben, hoe seks bij dieren er uit ziet, dat je lichaamshaar scheren, in kleurtjes verven of lekker laten zitten allemaal oké is, zolang je je er zelf maar goed bij voelt.
En we vernemen wat je moet doen als je seks tegen je zin hebt gehad. Dat dit onderwerp pas helemaal aan het eind van het boek aan bod komt en bovendien wordt behandeld aan de hand van een meisje dat onvrijwillig is gevingerd door een vrouw, is een gemiste kans. De meeste verkrachtingen van vrouwen gebeuren toch echt door mannen.
Jammer ook dat dit boek niet wat royaler is opgezet. Nu komen Weve’s stripachtige tekeningen slecht tot hun recht op de overvolle pagina’s.
Je gunt elk kind een boek als dit, maar waarom Westera en Weve het niet hebben uitgebracht bij de uitgever van hun succesvolle boeken als Doodgewoon en Uit elkaar is een raadsel.
Leeftijd: 10+

tweede dag op aarde
van de tweede dochter
Op mijn geboorteakte staat: Vrouw, Negro
Moeder: Mary Anne Irby, 22, Negro
Vader: Jack Austin Woodson, 25, Negro

In Birmingham, Alabama, bereidt Martin Luther King Jr.
een protestmars naar Washington voor, waar
John F. Kennedy president is.
In Harlem staat Malcolm X op een zeepkist
te praten over een revolutie.

Buiten het raam van het universiteitsziekenhuis
valt langzaam de sneeuw. Het bedekt al bijna helemaal
de weidse grond van Ohio.

In Montgomery zijn er maar zeven jaar overheen gegaan
sinds Rosa Parks weigerde
haar zitplaats in de stadsbus
op te geven.

Ik ben geboren met een bruine huid, zwart haar
en grote ogen.
Ik ben geboren als Negro hier en kleurling daar

en ergens anders
hebben de Freedom Singers hun armen in elkaar gehaakt
hun protest openend in zang
Diep in mijn hart geloof ik
dat wij ooit zullen zegevieren

en ergens anders is James Baldwin
aan het schrijven over onrechtvaardigheid, verandert de wereld
met elke roman, elk essay.

Ik weet nog niet wie ik zal zijn
wat ik zal zeggen

hoe ik het zal zeggen…

Nog een drie jaar zijn voorbijgegaan sinds een bruin meisje
genaamd Ruby Bridges
een witte school in stapte.
Gewapende bewakers omsingelden haar terwijl honderden
witte mensen spuugden en haar uitscholden.

Ze was zes jaar oud.

Ik weet niet of ik zo sterk zal zijn als Ruby
Ik weet niet hoe de wereld eruit zal zien
als ik eindelijk kan lopen, praten, schrijven…
Nog een Buckeye!
zegt de verpleegster tegen mijn moederF
Nu al wordt ik vernoemd naar deze plek.
Ohio. De Buckeye-staat.
[…]
Jacqueline Woodson. Uit: Brown girl dreaming. Vertaling Tirsa With. Volt, 2021. 
Als meisje van kleur opgroeien in de VS in de jaren zestig en zeventig… hoe dat is maakt Jacqueline Woodson  in dit boek op een indringende en poëtische manier duidelijk met haar prachtige en zintuiglijke vertelstem  in  ritmische, vrije verzen. We wandelen mee door haar dagelijks leven, lopen met blote voeten op zachte aarde en verhuizen van het platteland van Georgia naar New York. We zijn erbij als ze haar  beste vriendin Maria ontmoet en als ze ontdekt hoe goed ze verhalen kan vertellen. We zien hoe haar tante haar haren vlecht, horen hoe hun grootmoeder hen mist. Dat ze achterin de bus moeten zitten en niet elk tafeltje kunnen kiezen in een restaurant.
Actueler dan ooit, urgenter dan ooit.
Woodson won veel literaire prijzen, waaronder in 2020 de Hans Christiaan Andersen Award, aka de Nobelprijs voor jeugdliteratuur.
Leeftijd 12+.

‘Hé,’ roept Boer Boris, ‘vandaag is Knol jarig.
Hiep, hiep, hoera voor het paard!
Ik wou dat ik tijd had om zelf wat te bakken,
maar ik heb geen tijd voor een taart.
Ik zal er gauw een bestellen;
ik ga bakkertje Bas even bellen.’

‘Goedemorgen, je spreekt hier met Bakkertje Bas.
Wat zeg je? Een taart? Een taart voor een paard?
Natuurlijk, dat kan. Wat voor taart moet het zijn?
Met nootjes? Met room? Chocola? Marsepein?
O nee? Het paard mag dat allemaal niet?
Het mag wél een taart zijn van haver en biet,
van gort en van gras en van stro en van. hooi?
Jazeker, dat kan. Hij wordt lekker en mooi!
[…]
Ted van Lieshout. Uit: Boer Boris en bakkertje Bas. Illustraties Philip Hopman. Gottmer, 2021.
Wat valt er toe te voegen aan het grootfeestelijk stemmenkoor  over deze geweldige peuter-, kleuter- en ookgrotemensenserie? Boer Boris redt, stoïcijns als altijd, bakkertje Bas als die met zijn wagentje in de sloot rijdt, de dieren op de boerderij doen zich levenslustig tegoed aan alle heerlijkheden ter ere van de jarige Knol en muis en vogel verschijnen op de listigste plaatsen, zoals bovenop de taart als bakkertje Bas die naar de boerderij brengt. En wordt het zusje van boer Boris nou verliefd op bakkertje Bas?
Leeftijd 2+

Het juffertje
De hele dag was ze bezig met bezemen en koken, maar maandags deed ze de was in een oude schoen, die naast haar huisje lag. Daar tochtte het verschrikkelijk op winderige dagen, want de zool had helemaal losgelaten en maakte overal kieren, waar de spijkers als tralies voor zaten. Zo leefde dat juffertje daar ’s zomers en ’s winters, in de lente en in de herfst, het ene jaar na het andere.
Elk voorjaar kookte ze dottersoep, elke zomer bakte ze wilde wikketaart, in het najaar maakte ze bramen in en ’s winters stoofde ze watergruwel. Maar als er ijs lag, leed ze honger.
‘Waarom gaat u nooit wandelen over de weilanden?’ vroegen de karekieten haar eens.
’t Is hier zo mooi tussen het riet,’ antwoordde het juffertje.
‘Maar hebt u de wei weleens gezien?’ vroegen de vogeltjes.
‘Nee,’ antwoordde het juffertje.
‘De wei begint tien passen hiervandaan. Hij is groen van gras, geel van boterbloemen, blauw van vergeet-mij-nieten, rood van klaver en wit van madelieven’, riepen de karekieten. ‘Ga toch zien.’
‘Het riet ruist zo mooi,’ antwoordde het juffertje en ze bezemde haar plompenhuisje schoon, ging voor het venster zitten en keek naar de blauwe lucht tussen de wiegende stengels.
[…]
Paul Biegel. Uit: Groot Biegel Sprookjesboek. Illustraties Charlotte Dematons. Gottmer, 2021. 
Hoe fijnzinnig, raadselachtig, origineel en markant wil je het hebben? Samen met de erven Biegel heeft uitgeverij Gottmer dertig Biegelverhalen gekozen voor dit heerlijke boek, stevig en luxe uitgevoerd. Zijn het echt sprookjes? Daar kun je over twisten. Zeker, er komen kabouters in voor en er wordt soms getoverd, maar het zijn eerst en vooral Biegelverhalen waarin  de fantasie in Biegels altijd ritmische en muzikale taal hoogtij viert. Neem het verhaal hierboven,  een wonderschone ode aan al het moois dicht om je heen. De tekeningen die Charlotte Dematons speciaal voor deze uitgave maakte zijn raak, voegen zich naar de verhalen maar prikkelen ondertussen ook je verbeelding. Elk verhaal heeft bovendien een minitekeningetje als herkenningsteken gekregen, boven het verhaal en in de inhoudsopgave. Heerlijk, zo’n goed verzorgd, mooi boek. Heerlijk om elkaar uit voor te lezen.
Leeftijd: tijdloos

De versiertruc
Hij moet een kadootje meebrengen, een lekker hapje
verpakt in spinnenzijde, maar hij heeft honger
heeft al dagen niets gegeten. Een hapje
dan maar, net als Winnie the Pooh, één hapje?

Twee kan ook wel, of drie en dan is plotseling
het hapje weg. Wat te doen? Het harde jasje
van de vlieg maar goed inpakken en hopen
dat ze niet goed kijkt, bedwelmd door de geur

van zijn spinnenparfum. Ze gaat door de poten
en pas na de paring loopt ze weg met het pakje.
Dat is leeg. De geur is een loze belofte. Mannenë
Remco Ekkers. Uit: De secretarisvogel schrijft. Alle diergedichten. Uitgeverij Kleine Uil, 2019.
Afgelopen zaterdag is dichter, schrijver, docent, recensent en onvermoeibaar poëziepromotor Remco Ekkers onverwacht op 79-jarige leeftijd gestorven in zijn woonplaats Zuidhorn. April 2021 verscheen zijn laatste bundel Hop over de sofa. Wat een verlies voor de poëzie.

Ze legt elke morgen een ei in haar hok.
Ze heeft veren en gaat elke avond op stok.

Zie je haar graan van de grond pikken?
Het dier waar ik aan denk is…
[…]

Ze heeft lange armen, wel acht in totaal.
Ze verstopt zich soms achter een steen, of koraal.

Zie je haar zwaaien in haar schuilplaats?
Het dier waar ik aan denk is…
[…]
Guillain & Gaggiotti. Vertaling Naomi Tieman. Gottmer, 2021. 
Samen met je peuter bedenken welk dier er achter het schuifje zit is een heerlijke manier om met taal en beeld bezig te zijn met je kind. De versjesteksten en kleurige tekeningen vormen leuke raadspelletjes in stevig karton. 
Leeftijd: 1+

Onder het kalme geklots en  geklater
van rollende golven, heel diep onder water,
tussen wat traag heen en weer wiegend wier,
dobberde Wilbert, een tobberig dier.

Wilbert werd wakker. Hij slaakte een zucht
die het zeewater vulde met bubbeltjes lucht.

Iedere morgen als Wilbert ontwaakte
voelde hij iets wat hem tobberig maakte:
een gapende LEEGTE, een levensgroot GAT.
Ik MIS iets, dacht Wilbert voortdurend,  maar wat?
[…]
Rachel Bright. Uit: Wilbert wilde meer. Illustraties Jim Field. Vertaling Bette Westera. Gottmer, 2021.
Sprankelend prentenboek op rijm van gouden koppel Bright-Field, dit keer  over een walvis die zijn innerlijk gemis probeert te vullen met mooie hebbedingen uit zee.  Dankzij een krabbetje ontdekt hij hoe fijn het is om het lied dat zijn moeder vroeger voor hem zong voor de andere zeewezens te zingen, die daardoor weer ophouden met elkaar ruzie te maken. De teksten zijn raak en smetteloos vertaald, de prenten van de walvis en het leven onder de zeespiegel adembenemend mooi. Fijn boek!
Leeftijd: 1-5

Met een kind op restaurant? Welnee,
dat vinden mama en papa geen goed idee.
Met oma ga ik elke week op pad,
van haar mag veel (verwennen heet dat).

Dus hoera! Vandaag is het die dag
dat ik met oma uit eten mag!
Eerst moet ik nog van alles weten:
flink zitten, met mijn mond dicht eten.
[…]
Riet Wille. Uit: Een eilandje vla in een zee van chocola. Illustraties Leriette Desir van Bergen. De Eenhoorn, 2021.

Een prentenboek op rijm over een meisje dat met haar oma naar een zelfbedieningsrestaurant gaat en alle eetopties langsloopt voor ze kiest wat ze wil.
Leeftijd: 4+

Mare had een raar broertje.
Hij heette Danko,
hij droeg altijd groene kleren
en hij had een brilletje.

Het kwam niet door dat brilletje dat Mare hem vreemd vond.
Ze had zelf ook een bril, een Armani.
Toen ze. hem voor het eerst op had, was de helft van de klas jaloers.
[…]
Edward van de Vendel. Uit: Papa is een ijsbeer. Tekeningen Saskia Halfmouw. De Eenhoorn, 2021.
Dit is geen boek over pesten, mocht je dat denken. Het is een ontroerend, krachtig beeldverhaal over hoe twee kinderen met hun gescheiden vader omgaan en veel meer in de gaten hebben dan hij denkt. Want waarom zegt Danko steeds tegen Mare dat papa een ijsbeer is? Papa heeft toch een normaal mensenvel en hij houdt ook niet van sneeuw!
De kraakheldere stripachtige tekeningen en het fijne kleurgebruik voegen veel poezie toe aan de eenvoudige teksten waar geen woord te veel of te weinig in staat. Perfect boek voor kinderen die niet zo dol op lezen zijn maar die je toch een mooi boek gunt.
Leeftijd: 7+

Waarheen waarheen, waar ga ik heen?
Mijn ene been en mijn andere been
die weten het alleen!
[…]
De kattenpoes van Jantje,
die kan niet in zijn mandje,
want kijk, zijn nicht Elisabeth,
die heeft er kuikens in gezet.

– – –

Als een pissebed, nu eens
als een pissebed, nu eens
met een kakkerlak tezamen zou gaan wonen.
En ze hadden lak, aan ’t bed
en ze hadden lak, aan ’t bed
wat zou dáár dan voor smerig woord uit komen?
[…]
Paul Biegel. Uit: Pak ‘m bij zijn staart! 25 voorleesversjes. Tekeningen Jeska Verstegen. Gottmer, 2021.
Een prentenboek vol grappige, fantasierijke voorleesversjes van Paul Biegel, zo veel jaar na zijn dood, weer helemaal fris en bij de tijd gemaakt door de paginagrote, droomachtige kleurplaten van Jeska Verstegen, die opnieuw uit een heel ander vaatje tapt dan in eerdere door haar geïllustreerde boeken. Heerlijk om hardop voor te lezen, om zo ritme en klanken tot bloei te laten komen.
Leeftijd 1+